Lenguas Oti-Volta

Las lenguas Oti-Volta forman un subgrupo de las lenguas gur centrales que incluye cerca de 30 lenguas habladas en Ghana, Benín y Burkina Faso y habladas en total por unos 12 millones de hablantes. La lengua demográficamente más importante es el mòoré, lenguas oficial en Burkina Faso y hablada por unos cinco millones de personas. Las lenguas de este grupo son mutuamente inteligibles en alto grado.

Lenguas Oti-Volta
Distribución geográfica Cuencas del río Oti y del Volta
Países Bandera de Burkina Faso Burkina Faso
GhanaBandera de Ghana Ghana
Bandera de Togo Togo
Bandera de Benín Benín
NígerBandera de Niger Níger
Hablantes ~12 millones (2010)
Filiación genética

Níger-Congo
  Volta-Congo
    VC septentrional
      Gur central
        Gur septentrional

          Oti-Volta

Véase también
Idioma - Familias - Clasificación de lenguas

El nombre de este grupo lingüístico se debe a los ríos Oti y Volta.

Clasificación

Lenguas de la familia

La clasificación interna del Oti-Volta, se basa en el trabajo de Manessy 1975–79 (Williamson & Blench 2000) y es la siguiente:

OtiVolta 

Buli-Koma: Buli, Konni.

Oriental (Somba): Biali, Mbelime, Tammari (Ditammari), Waama.

Occidental
(Mole–Dagbani) 

Nootre

Noroccidental: Mòoré, Frafra, Safaliba, Wali, Dagaare-Birifor.

Suroriental: Dagbani, Hanga, Kamara, Kusaal, Mampruli, Kantosi.

Gurma: Ngangam, Gourmanchéma, Moba (Bimoba), Ntcham (Akaselem), Nateni, Miyobe, Konkomba.

Yom-Nawdm: Nawdm, Yom.

Comparación léxica

Los numerales reconstruidos para diferentes grupos de lenguas Oti-voltaicas son:[1][2][3]

GLOSA Buli-Koma OV Oriental
BuliKonniPROTO-BK BialiMbelimeTammariWaamaPROTO-GUR
ORIENTAL
'1'yéŋ
wà-ɲī
kàːní*-nicə̄rə̄-yɛ̃nde-béː
dèǹːì
yòn*yen-de
'2'bà-yɛ̀àlí*-liɛdyāyēdē-dyáyɛ́ndí*-dia
'3'bà-tààtâ*-tatāːrītāːtē-tãːtītáːrí*-tãːti
'4'bà-nàːsìànísà*-nasinàːsīnaːsi-nàːnáːsì*naːsi
'5'bà-nùànʊ́*-nunùmnumːu-nùmːùnùn*numu
'6'bà-yùèbìń-yúóbìŋ*yuobiŋhã̀dwàmdūo-kūàk͡pàrùn*
'7'bà-yòpɔ̄āīm̀-pṍĩ̀*yobaipèléīdoːdɛ̄-yīēkàbérén*
'8'nāːniŋǹníŋ̀*-niŋnēīniɲɛ̃̄-nìnɛ̃̀í*nɛi
'9'nèūkŋ̀-wɛ́*-wɛwáīwɛ̄ī-wɛ̄wɛ̃̀í*wai
'10'm̀-bâŋ*pi-pwígə̄-píːkɛ-píːtàpíːkà*piːka
GLOSA Gurma Yom-Nawdm
AkaselemBimobaGurman-
chéma
Konkomba Miyobe
(Sola)
MobaNateniNgangamNtchamPROTO-
GURMA
NawdmYomPROTO-
YN
'1'm̀báyènːyèndó-bàːnniyènǹdènmikpìɛkmm̀-báː*-baː
*yenː-
m̩̀hénnyə̌ŋ-*yen-
'2'mbìlé-lè-lié-lèː-tɛ́ńlé-dɛ́ːmilíémǹ-léː*-lie m̩̀ɾéʔ-li*-lie
'3'ǹtà-tà-tà-tàː-tɑːnińtāːtã̄līńtaǹ-tàː*tã̄li m̩̀tâʔ-ta*-ta
'4'ǹnàː-ná-nà-nāː-nnɑnnânàhĩ̀ńnànǹ-nàː*nahi m̩̀náː-nɛ̀ːsə̀*nasi
'5'm̀ŋmɔ̀-ŋmú-mù-nmúː-nnupũńmûnùm̀ńŋùnŋ̀-ŋmòː*num- m̩̀nû-nù*-nu
'6'ǹlòːbè-lòːb-luòbà-lúːb-kouulṹńlɔ́ːb̀kɔ̄lì
kɔ̀dì
ńlùòbǹ-lùː*-luo-ba(?) m̩̀ɾòːndí-lèːwə̀r*lob-di
'7'ǹlòlé-lòlé-lèlé-lílé-sɛ́ːińlíléyēhìǹlòléǹlùlí*-lule
(< *luo-lie?)
m̩̀lèbléʔ-nùɣa-li*lob-lie
'8'ǹɲìː-nìːn-nìː-níːn-pɑhɑńníːńnīìǹnǐːnǹníː*-niːn
m̩̀nìːndí-li k͡pa
fɛɣa
*-nːin
'9'ŋ̀wɛ̀ʔ-yià-yìa-wɛ́ːkɛlɛ́ːńwáīwɔ́ìǹwɛŋ̀wáː*ŋwai m̩̀wɛ́ʔnyə̌ŋ- k͡pa
fɛɣa
*-wɛ
'10'pʷíʔpíːkpîːgàpîːkkɛ-fipíːgpítāpíːksàːláː*piːka kwíʔɾífɛɣa*piga

En cuanto a la rama de lenguas mole-dagbani:

GLOSA Mole-Dagbani NW. Mole-Dagbani SE. PROTO-
MD SE
Malba
birifor
Birifor
Sur
Dagaare
N.
Dagaare
S.
Farefare
(Frafra)
Mòoré Dagbani
(Dagomba)
HangaMampruli
'1'bõ-ƴénboyænbõ-yenbòn yéníyénːó yín-í–yɪnːɪyɪ́nːí/
ndàːm
*yenːi
*ndoːm
'2'áyiayiayi-yé -yíʌ́yíʔa-yí*-yi
'3'ataataata-tàtã́tã̀ -táʌ́tʰʌ́ʔa-tá*-tã
'4'ánãːnanaːranaːr-nádɪn náːsínáːse -náhíʌ́nʌ́ːsɪa-náːsí*-naːsi
'5'ãnũːnanuːanũː-nùn núː -núʌ́nʊ́a-nú*-nuː
'6'ayʊɔbayʊɔbayʊɔb-yʊ̀ɔ́bʊ́n yòːbíyòːbé -yóbùʌ́yóːbʊ̀a-yóːbù*-yuobi
'7'ánũː-
nɪ-áyi
ayopoinayɔpõe-yʊ̀ɔ́pɔ̃ĩn yòpɔ́íyòpoé -yòpóìnʌ́yʌ́pʷòⁱa-yòpɔ̃́ì*yopo-yi
'8'ánũː-
nɪ-ata
aniːnanĩː-nìːn níːníː -níìʌ́níːa-nîː*-niː
'9'pié
for bir
pie
for bir
awaɪ-wáìn wɛ́íwɛ́ -wéiʌ́wáⁱa-wã̀i*-wai
'10'piépiepiepíépíápíːga píápʰíːʌ́píːyá*piːga

Referencias

  1. Niger-Congo languages
  2. Gur languages Archivado el 13 de mayo de 2011 en Wayback Machine.
  3. Sambiéni, Coffi. 2005. Le Proto-Oti-Volta-Oriental: Essai d'application de la méthode historique comparative. (Gur Monographs, 6.) Köln: Cologne: Rüdiger Köppe. xviii+316pp.

Bibliografía

  • Manessy, Gabriel (1968/71)'Langues voltaïques sans classes' in Actes du huitième congres international de linguistique africaine. [Congress was 1968, proceedings published 1971] Abidjan, Université d'Abidjan, 335–346.
  • Naden, Anthony J. (1989) 'Gur', in Bendor-Samuel, John & Hartell, Rhonda L. (eds) The Niger–Congo languages. A classification and description of Africa's largest language family. Lanham, New York, London: University Press of America, 140–168.
  • Roncador, Manfred von; Miehe, Gudrun (1998) Les langues gur (voltaïques). Bibliographie commentée et inventaire des appelations des langues. Köln: Rüdiger Köppe Verlag.
Este artículo ha sido escrito por Wikipedia. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.