Lenguas purí

Las lenguas purí son un grupo de lenguas indígenas de Brasil extintas durante el siglo XX.[1] Actualmente se considera que forman una subfamilia de la macrofamilia Macro-Yê.

Lenguas purí
Distribución geográfica Amazonía
Países BrasilBandera de Brasil Brasil
Hablantes Extintas
Filiación genética Macro-yê
Subdivisiones Purí-Coroado (†)
Koropó (†)
ISO 639-3 prr

Véase también
Idioma - Familias - Clasificación de lenguas

Clasificación

Las lenguas Maxakalí inicialmente fueron consideradas una parte de las lenguas yê, y no fue hasta 1931 que Č. Loukotka apreció que constituían un grupo diferenciado del resto de lenguas yê aunque con una posible relación. Alfred Métraux y Curt Nimuendaju consideraron a las lenguas maxkalí como lenguas cuasi-aisladas. Sin embargo, el trabajo de John Alden Mason sugiere que si bien las lenguas maxkalí no forman parte de la familia yê propiamente dicha, era posible rastrear un parentesco probable entre ambas subfamilias y otros grupos, por lo que propuso que esas dos familias y otras más conformaban la macrofamilia Macro-Yê. El trabajo comparativo posterior, en particular el de Aryon Dall’Igna Rodrigues confirma esa hipótesis y ofrece cierta evidencia en favor de la hipótesis.

Lenguas de la familia

Las lenguas puríes son las siguientes:

  1. Purí (†, Espírito Santo, Rio de Janeiro, NE São Paulo, SE Minas Gerais)
  2. Coroado (Colorado) (†, Espírito Santo)
  3. Koropó (Coropó, Coropa) (†, Espírito Santo)

Algunos autores consideran que el purí y el coroado son variantes de la misma lengua. Todas las variantes anteriores son lenguas muertas.

Comparación léxica

La siguiente lista muestra una comparación de vocabulario básico de las lenguas puríes junto con la reconstrucción del proto-purí para esos términos:[2]

NúmeroGLOSAPROTO-PURÍPuríCoroadoKoropó
1agua*yamanyamanyaman
2*gá
3tapir*painanpenánpainá
4aquí*karákarákra
5árbol*mpómpoãmpo
6beber*mpampapa
7boca*čorečorečorešore, čore
8cabello*kékeguéiče, ke
9cabeza*kwekweke
10comer*mašepašemašemakšina, maše
11dedo*šaperešabrerašapere
12día*opéopéope
13diente*čeučeče
14estrella*yurišuriyuridzuri, yuri
15flecha*aponaponapon
16fuego*potépotépoté
17gato*šapéšapišapé
18hermano*čatayšatãčatayšatay, čatay
19hija*šampešampe-mpaymašãpeboema
20hoja*čopedzopléčopečupe
21hombre*kwaymankuayma, hakoremakwaymankwayman
22luna*petarapetarapetara
23madre*ayanayanayanayan
24maíz*makπmakπmakπ
25mano*šaporekore, šapeprerašapore, kokor¤e
26monte*prépréprepré
27montaña*pré-heroymapré dekapré-heroymapré-heroyma
28mucho*purikaprikapurika
29mujer*poymanmpaymapoymanboeman
30nariz*niniyẽ
31niño*šapomašaponašapoma
32noche*miriponanmiriponanmaripoyanmerĩdan
33ojo*merĩmirimerĩšwarĩ
34oreja*pepénabipinapepéna
35padre*areareuaré
36pájaro*šipušipušapu
37pie*čaperešapreračaperečamprĩ
38pluma*péšipupépe
39cerdo*šorãsotanširašorã
40río*rorámñama rórayamã rorakwã
41sol*opéopéope
42tarde*tušahitošora, tušahišare
43tierra*ošeguašé, ušóoše
44tronco*pranüpon-rénapõ pranü
45viento*džotadžotanan dotanarã dzota
46vientre, barriga*tikĩtikĩtekĩičĩ
47hierba, planta*šapukošapúko, spanguéšapukošapuka

Referencias

  1. A. Rodrigues, 1999, pp. 167-8.
  2. Silva Neto, Ambrósio Pereira da Silva. 2007. Revisão da classificação da família lingüística Puri. M.A. dissertation, University of Brasília.

Bibliografía

  • Campbell, Lyle. (1997). American Indian languages: The historical linguistics of Native America. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-509427-1.
  • Gordon, Raymond G., Jr. (Ed.). (2005). Ethnologue: Languages of the world (15th ed.). Dallas, TX: SIL International. ISBN 1-55671-159-X. (Online version: http://www.ethnologue.com).
  • Kaufman, Terrence. (1990). Language history in South America: What we know and how to know more. In D. L. Payne (Ed.), Amazonian linguistics: Studies in lowland South American languages (pp. 13-67). Austin: University of Texas Press. ISBN 0-2927-0414-3.
  • Kaufman, Terrence. (1994). The native languages of South America. In C. Mosley & R. E. Asher (Eds.), Atlas of the world's languages (pp. 46-76). London: Routledge.

Enlaces externos

Este artículo ha sido escrito por Wikipedia. El texto está disponible bajo la licencia Creative Commons - Atribución - CompartirIgual. Pueden aplicarse cláusulas adicionales a los archivos multimedia.