դէմ
Old Armenian
Etymology
An Iranian borrowing. Compare Parthian 𐫅𐫏𐫖 (dym /dēm/), Middle Persian 𐫅𐫏𐫖 (dym /dēm/), Persian دیم (dīm), Baluchi دیم (dem), Gurani دیم (dīm, “face”), Central Kurdish دیو (dîw, “side, face, surface”), Avestan 𐬛𐬀𐬉𐬨𐬀𐬥 (daēman, “eye, look, sight”).
Noun
դէմ • (dēm)
- face; front, face (of an object); person; appearance; sight; manner, fashion, form; regard, consideration
- դեղնեալ/այլագունեալ դէմք ― dełneal/aylaguneal dēmkʿ ― pale countenance
- առոյգ դէմք ― aṙoyg dēmkʿ ― florid countenance
- տխուր դէմք ― txur dēmkʿ ― sad countenance
- զուարթ դէմք ― zuartʿ dēmkʿ ― serene countenance
- խոժոռ դէմք ― xožoṙ dēmkʿ ― severe countenance
- խորշոմ դէմք ― xoršom dēmkʿ ― wrinkled countenance
- մեռելատիպ դէմք ― meṙelatip dēmkʿ ― livid countenance
- այլանդակեալ դէմք ― aylandakeal dēmkʿ ― disfigured countenance
- դեղնեալ դէմք ― dełneal dēmkʿ ― pale countenance
- դեղնեալ դէմք ― dełneal dēmkʿ ― pale countenance
- դէմ դնել ― dēm dnel ― to propose, to purpose, to design
- զդէմ ունել ― zdēm unel ― to oppose, to resist, to face, to endure, to thwart, to cross
- ի դիմի/զդիմի հարկանիլ ― i dimi/zdimi harkanil ― to encounter, to assail, to attack; to strike, to oppose
- դէմ ընդդէմ ― dēm ənddēm ― opposite; directly, diametrically
- դէմ յանդիման ― dēm yandiman ― before, opposite, in presence; publicly, openly, in face
- դէմ ի դէմ, դէմ առ դէմ ― dēm i dēm, dēm aṙ dēm ― face to face, man to man
- ի դիմի ― i dimi ― before, opposite to
- դէմք բայից ― dēmkʿ bayicʿ ― the persons of verbs
- դէմք դերանուանց ― dēmkʿ deranuancʿ ― the persons of pronouns
- ի դիմաց ― i dimacʿ ― in front, before
- ասա՛ նմա ի դիմաց իմոց ― asá nma i dimacʿ imocʿ ― tell him from me
- ի դէմս ածել ― i dēms acel ― to represent, to remonstrate; to reproach, to object
- դիմիւ ելանել ― dimiw elanel ― to run up to one
- յամենայն դէմս ― yamenayn dēms ― thoroughly
Usage notes
Usually used in the plural.
Declension
Derived terms
- ազատադէմ (azatadēm)
- այլադէմ (ayladēm)
- անասնադէմ (anasnadēm)
- անդէմ (andēm)
- անդիմադարձ (andimadarj)
- անդիմահար (andimahar)
- անդիմաճառելի (andimačaṙeli)
- անընդդիմաբանելի (anənddimabaneli)
- անընդդիմադրելի (anənddimadreli)
- անընդդիմակ (anənddimak)
- անընդդիմակալ (anənddimakal)
- անընդդիմակայ (anənddimakay)
- անընդդիմակաց (anənddimakacʿ)
- անընդդիմահար (anənddimahar)
- անընդդիմահարութիւն (anənddimaharutʿiwn)
- անընդդիմահաւասարութիւն (anənddimahawasarutʿiwn)
- անընդդիմաճառելի (anənddimačaṙeli)
- անընդդիմարգել (anənddimargel)
- ապադէմ (apadēm)
- առընդդիմացումն (aṙənddimacʿumn)
- առիւծադէմ (aṙiwcadēm)
- աստուածընդդէմ (astuacənddēm)
- արեւադէմ (arewadēm)
- բազմադէմ (bazmadēm)
- բազմադիմի (bazmadimi)
- բազմադիմութիւն (bazmadimutʿiwn)
- բանընդդէմ (banənddēm)
- բարեդէմ (baredēm)
- բացադէմ (bacʿadēm)
- բացադիմի (bacʿadimi)
- բիւրադէմ (biwradēm)
- գազախադէմ (gazaxadēm)
- գազաղադէմ (gazaładēm)
- գազանադէմ (gazanadēm)
- գեղեցկադէմ (gełecʿkadēm)
- գեղեցկադիմութիւն (gełecʿkadimutʿiwn)
- գիշերադէմ (gišeradēm)
- դիմաբանեմ (dimabanem)
- դիմաբանութիւն (dimabanutʿiwn)
- դիմաբար (dimabar)
- դիմագրաւ (dimagraw)
- դիմագրաւեմ (dimagrawem)
- դիմագրաւիմ (dimagrawim)
- դիմագրաւութիւն (dimagrawutʿiwn)
- դիմադարձ (dimadarj)
- դիմադարձեմ (dimadarjem)
- դիմադարձիմ (dimadarjim)
- դիմադարձութիւն (dimadarjutʿiwn)
- դիմադրական (dimadrakan)
- դիմադրեմ (dimadrem)
- դիմադրութիւն (dimadrutʿiwn)
- դիմախօսեմ (dimaxōsem)
- դիմախօսիմ (dimaxōsim)
- դիմակալ (dimakal)
- դիմակայ (dimakay)
- դիմակայիմ (dimakayim)
- դիմակայութիւն (dimakayutʿiwn)
- դիմակաց (dimakacʿ)
- դիմակերպութիւն (dimakerputʿiwn)
- դիմակցեմ (dimakcʿem)
- դիմակցիմ (dimakcʿim)
- դիմակցութիւն (dimakcʿutʿiwn)
- դիմահար (dimahar)
- դիմահարիմ (dimaharim)
- դիմաձայնական (dimajaynakan)
- դիմաձայնեմ (dimajaynem)
- դիմամարտ (dimamart)
- դիմամարտիկ (dimamartik)
- դիմամարտիմ (dimamartim)
- դիմամարտութիւն (dimamartutʿiwn)
- դիմայարակայութիւն (dimayarakayutʿiwn)
- դիմանամ (dimanam)
- դիմառ (dimaṙ)
- դիմառական (dimaṙakan)
- դիմառնութիւն (dimaṙnutʿiwn)
- դիմառութիւն (dimaṙutʿiwn)
- դիմատիպ (dimatip)
- դիմացու (dimacʿu)
- դիմացուած (dimacʿuac)
- դիմաւոր (dimawor)
- դիմաւորիմ (dimaworim)
- դիմելութիւն (dimelutʿiwn)
- դիմեմ (dimem)
- դիմեցական (dimecʿakan)
- դիմեցուած (dimecʿuac)
- դիմեցումն (dimecʿumn)
- դիմեցուցանեմ (dimecʿucʿanem)
- դիմիմ (dimim)
- դիմիւ (dimiw)
- դիմութիւն (dimutʿiwn)
- դիմումն (dimumn)
- դիւադէմ (diwadēm)
- երկդիմեան (erkdimean)
- երկդիմի (erkdimi)
- զուարթադէմ (zuartʿadēm)
- ընդդէմ (ənddēm)
- ընդդիմաբաժանեմ (ənddimabažanem)
- ընդդիմաբախ (ənddimabax)
- ընդդիմաբախութիւն (ənddimabaxutʿiwn)
- ընդդիմաբան (ənddimaban)
- ընդդիմաբանեմ (ənddimabanem)
- ընդդիմաբանութիւն (ənddimabanutʿiwn)
- ընդդիմաբար (ənddimabar)
- ընդդիմագրաւիմ (ənddimagrawim)
- ընդդիմադարձ (ənddimadarj)
- ընդդիմադարձիմ (ənddimadarjim)
- ընդդիմադարձութիւն (ənddimadarjutʿiwn)
- ընդդիմադարձուցանեմ (ənddimadarjucʿanem)
- ընդդիմադրաբար (ənddimadrabar)
- ընդդիմադրեմ (ənddimadrem)
- ընդդիմադրութիւն (ənddimadrutʿiwn)
- ընդդիմախօս (ənddimaxōs)
- ընդդիմախօսեմ (ənddimaxōsem)
- ընդդիմախօսութիւն (ənddimaxōsutʿiwn)
- ընդդիմակ (ənddimak)
- ընդդիմակազմութիւն (ənddimakazmutʿiwn)
- ընդդիմակալ (ənddimakal)
- ընդդիմակայ (ənddimakay)
- ընդդիմակայեմ (ənddimakayem)
- ընդդիմակայութիւն (ənddimakayutʿiwn)
- ընդդիմակայումն (ənddimakayumn)
- ընդդիմական (ənddimakan)
- ընդդիմակաց (ənddimakacʿ)
- ընդդիմակացու (ənddimakacʿu)
- ընդդիմակացութիւն (ənddimakacʿutʿiwn)
- ընդդիմակից (ənddimakicʿ)
- ընդդիմակողմն (ənddimakołmn)
- ընդդիմակռուեմ (ənddimakṙuem)
- ընդդիմակրութիւն (ənddimakrutʿiwn)
- ընդդիմակցութիւն (ənddimakcʿutʿiwn)
- ընդդիմահար (ənddimahar)
- ընդդիմահարական (ənddimaharakan)
- ընդդիմահարիմ (ənddimaharim)
- ընդդիմահարութիւն (ənddimaharutʿiwn)
- ընդդիմաձայն (ənddimajayn)
- ընդդիմամարտ (ənddimamart)
- ընդդիմամարտաբար (ənddimamartabar)
- ընդդիմամարտական (ənddimamartakan)
- ընդդիմամարտիկ (ənddimamartik)
- ընդդիմամարտիմ (ənddimamartim)
- ընդդիմամարտութիւն (ənddimamartutʿiwn)
- ընդդիմայարակայ (ənddimayarakay)
- ընդդիմայարակայութիւն (ənddimayarakayutʿiwn)
- ընդդիմայարակայումն (ənddimayarakayumn)
- ընդդիմանամ (ənddimanam)
- ընդդիմանեցուկ (ənddimanecʿuk)
- ընդդիմառնութիւն (ənddimaṙnutʿiwn)
- ընդդիմասաց (ənddimasacʿ)
- ընդդիմասացութիւն (ənddimasacʿutʿiwn)
- ընդդիմասովոր (ənddimasovor)
- ընդդիմատարած (ənddimatarac)
- ընդդիմատիպ (ənddimatip)
- ընդդիմացումն (ənddimacʿumn)
- ընդդիմաւոր (ənddimawor)
- ընդդիմափառ (ənddimapʿaṙ)
- ընդդիմաքննութիւն (ənddimakʿnnutʿiwn)
- ընդդիմող (ənddimoł)
- ընդդիմոտունք (ənddimotunkʿ)
- ընդդիմութիւն (ənddimutʿiwn)
- թախծադէմ (tʿaxcadēm)
- ժահադիմութիւն (žahadimutʿiwn)
- ինքնադիմաբար (inkʿnadimabar)
- լայնադէմ (laynadēm)
- լծընդդէմ (lcənddēm)
- խոժոռադէմ (xožoṙadēm)
- խտրադիմայ (xtradimay)
- կեղծադէմ (kełcadēm)
- կնճթադէմ (knčtʿadēm)
- հակառակադէմ (hakaṙakadēm)
- հակընդդէմ (hakənddēm)
- համարձակադէմ (hamarjakadēm)
- հրադիմական (hradimakan)
- ձաղադէմ (jaładēm)
- ձառադէմ (jaṙadēm)
- մարդադէմ (mardadēm)
- միադիմի (miadimi)
- յանկարծադէմ (yankarcadēm)
- յառաջադէմ (yaṙaǰadēm)
- յառաջադիմանամ (yaṙaǰadimanam)
- յառաջադիմեմ (yaṙaǰadimem)
- յառաջադիմութիւն (yaṙaǰadimutʿiwn)
- յատկադէմ (yatkadēm)
- յորդադէմ (yordadēm)
- նախանձընդդէմ (naxanjənddēm)
- ներդիմեմ (nerdimem)
- նոխազադէմ (noxazadēm)
- չարադէմ (čʿaradēm)
- չորեքդիմեան (čʿorekʿdimean)
- չորեքդիմի (čʿorekʿdimi)
- չքնաղադէմ (čʿkʿnaładēm)
- սեւադէմ (sewadēm)
- տարադէմ (taradēm)
- տարադիմիկ (taradimik)
- տարադիմութիւն (taradimutʿiwn)
- քառադէմ (kʿaṙadēm)
- քառադիմի (kʿaṙadimi)
- օտարադէմ (ōtaradēm)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “դէմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “դէմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “դէմ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.