մատն
Middle Armenian
Etymology
According to Martirosyan perhaps from Old Armenian մատն (matn, “finger”). The semantic transfer from body-part terms into topographical ones is trivial. Alternatively, from Arabic متن (matn, “plateau”).
Descendants
- Armenian: մատ (mat)
References
- Łazaryan, Ṙ. S.; Avetisyan, H. M. (2009), “մատն”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “մատն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 452
Old Armenian
Etymology
The origin is uncertain. Perhaps from Proto-Indo-European *mh₁-d-, from *meh₁- (“to measure”), and cognate with the Celtic word for “thumb”; compare Breton meud, Welsh bawd (“thumb”).
Noun
մատն • (matn)
- (anatomy) finger, toe
- բոյթ մատն ― boytʿ matn ― thumb
- ցուցական մատն ― cʿucʿakan matn ― forefinger
- միջին մատն ― miǰin matn ― middle finger
- մատանւոյ մատն ― matanwoy matn ― ring-finger
- փոքր մատն ― pʿokʿr matn ― little finger
- յօդք մատանց ― yōdkʿ matancʿ ― knuckles, finger joints
- մատն Աստուծոյ ― matn Astucoy ― the finger or hand of God
- ծայրակտուր մատամբք ― cayraktur matambkʿ ― with maimed fingers
- ուսոյց զմատունս իմ ի պատերազմ ― usoycʿ zmatuns im i paterazm ― he taught my hands to war
- ի ծայր մատանց ― i cayr matancʿ ― at the finger's ends
- ծայր մատանց ոտից ― cayr matancʿ oticʿ ― tiptoe
- ճարճատել զմատունս ― čarčatel zmatuns ― to crack one's fingers
- մատնն առնել ― matnn aṙnel ― to point at one; to denounce; (figuratively) to defame, to laugh at, to scorn
- վաստակել մատամբք ― vastakel matambkʿ ― to live by one's labour
- ի մատունս գնալ ― i matuns gnal ― to walk on one's toes, to walk tiptoe
- յոտն ի մատն յառնել ― yotn i matn yaṙnel ― to stand tiptoe
- մոռացկոտաց զմատն կապել ― moṙacʿkotacʿ zmatn kapel ― to resolve not to forget, to make a memorandum
- մատամբ ցուցանել ― matamb cʿucʿanel ― to point at with the finger, to indicate
- ծայրիւ միայն մատին ճաշակել ― cayriw miayn matin čašakel ― to taste, to taste slightly
- դնել մատունս ի վերայ բերանոյ ― dnel matuns i veray beranoy ― to place a finger on the lips, to keep silence, to be benumbed
- մատն լինել իւրեանց արծաթոյն ― matn linel iwreancʿ arcatʿoyn ― to lavish, to waste, to squander
- արգելուլ, ըմբռնիլ մատին ի դռնամէջս ― argelul, əmbṙnil matin i dṙnamēǰs ― to jamb one's finger in a door
- մատունք նուագարանաց ― matunkʿ nuagaranacʿ ― keys, keyboard, stop
- (figuratively) finger's breadth, inch
- (figuratively) step of a ladder
- մատունք սանդղոց ― matunkʿ sandłocʿ ― steps, stairs
- (figuratively, music) tune, air, strain
- (figuratively) branches of a grapevine
- մատունք որթոյ ― matunkʿ ortʿoy ― shoots, branches or tendrils of a vine
- (figuratively) betraying (from the image of the betrayer pointing his finger on the betrayed)
- մատն լինել, եղանիլ ― matn linel, ełanil ― to give or addict oneself to, to surrender, to give in
- մատն լինել ― matn linel ― to betray; to be betrayed
- մատն լինել անձին/անձամբ անձին ― matn linel anjin/anjamb anjin ― to betray oneself, or one's own cause, to do oneself an injury
- մատն առնել, մատն եւ տուր լինել ― matn aṙnel, matn ew tur linel ― to betray
- մատն անձին իւրոյ գործել ― matn anjin iwroy gorcel ― to kill oneself, to commit suicide, to make away with oneself
Declension
n-type
singular | plural | ||
---|---|---|---|
nominative | մատն (matn) | մատունք (matunkʿ) | |
genitive | մատին (matin) | մատանց (matancʿ) | |
dative | մատին (matin) | մատանց (matancʿ) | |
accusative | մատն (matn) | մատունս (matuns) | |
ablative | մատնէ, մատանէ (matnē, matanē) | մատանց (matancʿ) | |
instrumental | մատամբ (matamb) | մատամբք (matambkʿ) | |
locative | մատին (matin) | մատունս (matuns) |
Derived terms
- անձնամատն (anjnamatn)
- աշխարհամատն (ašxarhamatn)
- երեքմատնի (erekʿmatni)
- երկմատենի (erkmateni)
- երկմատնի (erkmatni)
- ինքնամատն (inkʿnamatn)
- կողամատն (kołamatn)
- համատնօրինիմ (hamatnōrinim)
- հարսնմատ (harsnmat)
- հնգամատնեան (hngamatnean)
- մատանակ (matanak)
- մատանահար (matanahar)
- մատանեկան (matanekan)
- մատանեհար (matanehar)
- մատանեմ (matanem)
- մատանի (matani)
- մատինայօրին (matinayōrin)
- մատնագործ (matnagorc)
- մատնադրոշմ (matnadrošm)
- մատնած (matnac)
- մատնահատ (matnahat)
- մատնահատութիւն (matnahatutʿiwn)
- մատնահար (matnahar)
- մատնամուխ (matnamux)
- մատնանշան (matnanšan)
- մատնաշուրթն (matnašurtʿn)
- մատնաչափ (matnačʿapʿ)
- մատնացոյց (matnacʿoycʿ)
- մատնափոխ (matnapʿox)
- մատնեակ (matneak)
- մատնեհար (matnehar)
- մատնեհարեմ (matneharem)
- մատնեմ (matnem)
- մատնէհար (matnēhar)
- մատնէհարեմ (matnēharem)
- մատնէք (matnēkʿ)
- մատնիկ (matnik)
- մատնիչ (matničʿ)
- մատնողութիւն (matnołutʿiwn)
- մատնոց (matnocʿ)
- մատնութիւն (matnutʿiwn)
- մատնում (matnum)
- մատնումն (matnumn)
- մատնտու (matntu)
- մատնցոյց (matncʿoycʿ)
- շալակամատն (šalakamatn)
- սանդղամատն (sandłamatn)
- վարդամատն (vardamatn)
- վեցմատնի (vecʿmatni)
- տասնամատնեայ (tasnamatneay)
- տասնմատնեայ (tasnmatneay)
- տիրամատնիչ (tiramatničʿ)
- քաջամատն (kʿaǰamatn)
Descendants
- Armenian: մատ (mat)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “մատն”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “մատն”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “մատն”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 452
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.