ceansaigh
Irish
Etymology
From Old Irish cennsaigid (“tames, subdues, placates”), from cennais (“mild, gentle, kind, benevolent”) (compare modern ceansa (“gentle, meek; tame”, adjective)).
Verb
ceansaigh (present analytic ceansaíonn, future analytic ceansóidh, verbal noun ceansú, past participle ceansaithe)
Conjugation
Second Conjugation
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | ceansaím | ceansaíonn tú; ceansaír† |
ceansaíonn sé, sí | ceansaímid; ceansaíonn muid |
ceansaíonn sibh | ceansaíonn siad; ceansaíd† |
a cheansaíonn; a cheansaíos / a gceansaíonn*; a gceansaíos* |
ceansaítear |
past | cheansaigh mé; cheansaíos | cheansaigh tú; cheansaís | cheansaigh sé, sí | cheansaíomar; cheansaigh muid | cheansaigh sibh; cheansaíobhair | cheansaigh siad; cheansaíodar | a cheansaigh / ar cheansaigh* |
ceansaíodh | |
past habitual | cheansaínn | cheansaíteá | cheansaíodh sé, sí | cheansaímis; cheansaíodh muid | cheansaíodh sibh | cheansaídís; cheansaíodh siad | a cheansaíodh / ar cheansaíodh* |
cheansaítí | |
future | ceansóidh mé; ceansód; ceansóchaidh mé† |
ceansóidh tú; ceansóir†; ceansóchaidh tú† |
ceansóidh sé, sí; ceansóchaidh sé, sí† |
ceansóimid; ceansóidh muid; ceansóchaimid†; ceansóchaidh muid† |
ceansóidh sibh; ceansóchaidh sibh† |
ceansóidh siad; ceansóid†; ceansóchaidh siad† |
a cheansóidh; a cheansós; a cheansóchaidh†; a cheansóchas† / a gceansóidh*; a gceansós*; a gceansóchaidh*†; a gceansóchas*† |
ceansófar; ceansóchar† | |
conditional | cheansóinn; cheansóchainn† / gceansóinn‡‡; gceansóchainn†‡‡ | cheansófá; cheansóchthᆠ/ gceansófᇇ; gceansóchthᆇ‡ | cheansódh sé, sí; cheansóchadh sé, sí† / gceansódh sé, s퇇; gceansóchadh sé, s톇‡ | cheansóimis; cheansódh muid; cheansóchaimis†; cheansóchadh muid† / gceansóimis‡‡; gceansódh muid‡‡; gceansóchaimis†‡‡; gceansóchadh muid†‡‡ | cheansódh sibh; cheansóchadh sibh† / gceansódh sibh‡‡; gceansóchadh sibh†‡‡ | cheansóidís; cheansódh siad; cheansóchadh siad† / gceansóidís‡‡; gceansódh siad‡‡; gceansóchadh siad†‡‡ | a cheansódh; a cheansóchadh† / ar cheansódh*; ar cheansóchadh*† |
cheansófaí; cheansóchthaí† / gceansófa퇇; gceansóchtha톇‡ | |
subjunctive | present | go gceansaí mé; go gceansaíod† |
go gceansaí tú; go gceansaír† |
go gceansaí sé, sí | go gceansaímid; go gceansaí muid |
go gceansaí sibh | go gceansaí siad; go gceansaíd† |
— | go gceansaítear |
past | dá gceansaínn | dá gceansaíteá | dá gceansaíodh sé, sí | dá gceansaímis; dá gceansaíodh muid |
dá gceansaíodh sibh | dá gceansaídís; dá gceansaíodh siad |
— | dá gceansaítí | |
imperative | ceansaím | ceansaigh | ceansaíodh sé, sí | ceansaímis | ceansaígí; ceansaídh† |
ceansaídís | — | ceansaítear | |
verbal noun | ceansú | ||||||||
past participle | ceansaithe |
* Indirect relative
† Archaic or dialect form
‡‡ Dependent form used with particles that trigger eclipsis
Derived terms
- ceansaitheoir m (“appeaser, pacifier; tamer”)
- neamhcheansaithe (“untamed, uncontrolled; unpacified, unbroken”, adjective)
Related terms
- ceansacht f (“gentleness, meekness; tameness”)
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
ceansaigh | cheansaigh | gceansaigh |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- "ceansaigh" in Foclóir Gaeilge-Béarla, An Gúm, 1977, by Niall Ó Dónaill.
- “cennsaigid” in Dictionary of the Irish Language, Royal Irish Academy, 1913–76.
- Entries containing “ceansaigh” in English-Irish Dictionary, An Gúm, 1959, by Tomás de Bhaldraithe.
- Entries containing “ceansaigh” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.