Saulus saga ok Nikanors

reyndr at speckt ok millde,

fylkir hefr eigi fręgri en slikr

framizt med brandi ok skillde.

reyndr at spekt ok mildi;

fylkir hefr eigi frægri en slíkr,

framizt með brandi ok skildi.

reyndur að spekt og mildi;

fylkir hefur eigi frægri en slíkur,

framist með brandi og skildi.

proven in wisdom and generosity;

no general more famous than this has

distinguished himself with sword and shield.

ualenn af ættum bestum,

giptu frod ok geysi kænn,

gǫfug at mentum flestum.

valin af ættum bestum;

giptu fróð ok geysikæn,

gǫfug at menntum flestum.

valin af ættum bestum;

giftu fróð og geysikæn,

göfug að menntum flestum.

chosen from the best families,

happy in fortune and extremely sapient,

skilled in most arts.

uestr at Niorfa svndum,

Fenidi botnar fylla austr

fylkis valld i mundvm.

vestr at Njǫrfa sundum;

Feniði botnar fylla austr

fylkis vald í mundum.

vestur að Njörfasundum;

Feniði botnar fylla austur

fylkis vald í mundum.

west as far as the Straits of Gibraltar;

to the east the bays of Venice complete

the power in the hands of the prince.

milldings tignn ok rike,

vt uit hafit er anar spordr,

eingin fanzt hans like.

mildings tign ok ríki;

út vit hafit er annarr sporðr:

enginn fannzt hans líki.

mildings tign og ríki;

út við hafið er annar sporður:

enginn fannst hans líki.

of the borders of the munificent one;

another spur extends out to sea:

there was no-one like him.

reckum ueita travstum,

þeir sem hallda lond ok lad

i len af kongi hraustvm.

rekkum veita traustum,

þeir sem halda lǫnd ok láð

í lén af kóngi hraustum.

rekkum veita traustum,

þeir sem halda lönd og láð

í lén af kóngi hraustum.

to his steadfast warriors,

those who hold land and territory

in fee from the bold king.

ytar bid ec at hlyde,

uisir eina ueizlu byr

ok uelr til marga lyde.

yðar bið ek at hlýði:

vísir eina veizlu býr

ok velr til marga lyði.

yðar bið ég að hlýði:

vísir eina veizlu býr

og velur til marga lyði.

I ask silence of you all:

the leader prepares a feast

and chooses many people.

audlings ueizlv niota,

uinnv lydr ok vesli þræll

uerdr nad at hliota.

auðlings veizlu njóta;

vinnulýðr ok vesli þræll

verðr náð at hljóta.

auðlings veislu njóta;

vinnulýðr og vesali þræll

verður náð að hljóta.

enjoy the prince’s feast;

labourer and indigent slave

get to be selected

gramr i þena tima,

sa hefr ræsir reckum tied

raudan arma sina.

gramr í þenna tíma;

sá hefr ræsir rekkum téð

rauðan arma sína.

gramur í þennan tíma;

sá hefur ræsir rekkum téð

rauðan arma sína.

at this time;

that ruler has shown men

his red arms.

aur vid garpa snialla,

fylkis sonr er fæstvm iafn,

fyrdar Saulum kalla.

ǫrr við garpa snjalla;

fylkis sonr er fæstum jafn,

fyrðar Saulum kalla.

ör við garpa snjalla;

fylkis sonur er fæstum jafn:

fyrðar Sálum kalla.

generous to brave champions;

the monarch’s son is matched by few:

men call him Sálus.

langt yfir adra garpa,

rida i dust ok reyna tafll

ok rioda branden snarpa.

langt yfir aðra garpa

ríða í dust ok reyna tafl

ok rjóða brandinn snarpa.

langt yfir aðra garpa

ríða í dust og reyna tafl

og rjóða brandinn snarpa.

far beyond other champions

to ride in a joust or to try chess,

or to redden a keen sword.

tiair þat onngum reyna,

uinnr i senn med uopnum þrent,

ualla ma þui leyna.

tjáir þat engum reyna;

vinnr í senn með vápnum þrennt,

varla má því leyna.

tjáir það engum reyna;

vinnur í senn með vopnum þrennt:

varla má því leyna.

that it avails no-one to try;

with weapons, he struggles against three at once:

one can hardly hide that.

ef bles honum eingi i moti,

enn sem uargr ef uínit dreckr

ok uægir þa ongu hote.

ef blés honum engi í móti,

en sem vargr ef vínit drekkr

ok vægir þá engu hóti.

ef blés honum engi í móti,

en sem vargur ef vínið drekkur

og vægir þá engu hóti.

if no-one countermands him,

but like a wolf if he drinks wine,

and then he does not yield at all.

honum til nockvrs lika,

so er hans hiuggia af hræsne blind

helzt vid gvmna rika.

honum til nokkurs líka,

svá er hans hjuggja af hræsni blind

helzt við gumna ríka.

honum til nokkurs líka,

svo er hans hjuggja af hræsni blind

helst við gumna ríka.

please him at all,

so blind is his mind from boasting,

especially at powerful men.

fara til Romaborgar,

þar mvn eydir orma skers

afla meire sorgar.

fara til Rómaborgar;

þar mun eyðir orma skers

afla meiri sorgar.

fara til Rómaborgar;

þar mun eyðir orma skers

afla meiri sorgar.

with a large army;

there will the destroyer of the island of the dragon [=prince]

acquire more affliction.

ungr ok fagr at lita,

sa let iafnan eggiar blar

Odens refla bita.

ungr ok fagr at líta;

sá lét jafnan eggjar blár

Óðins refla bita.

ungur og fagur að líta;

sá lét jafnan eggjar blár

Óðins refla bíta.

young and handsome to look upon;

he always allowed blue edges to bite

the tapestry of Óðinn [shield].

nytum kongvm meire;

uida hefr hann verken stor

ueitt med rodnum geire.

nýtum kóngum meiri;

víða hefr hann verkin stór

veitt með roðnum geiri.

nýtum kóngum meiri;

víða hefur hann verkin stór

veitt með roðnum geiri.

greater than decent kings;

he has achieved great deeds

widely with reddened spear.

garp at ỏngu hæfra,

hann ber ment ok mecktan af,

man fekk ỏnguan gæfra.

garp at engu hæfra;

hann berr mennt ok mektan af:

man fékk engan gæfra.

garp að engu hæfra;

hann ber mennt og mektan af:

man fékk engan gæfra.

a champion second to none;

he excels in skills and strength:

you could not find anyone more gifted.

fram yfir allar snotir,

tiezt hun bædi travst ok blid,

traut fanz hennar note.

fram yfir allar snotir;

tézt hún bæði traust ok blíð,

trautt fannzt hennar nóti.

fram yfir allar snotir;

tést hún bæði traust og blíð,

trautt fannst hennar nóti.

wise above all others;

she was reported to be steadfast and cheerful;

it was hard to find her equal.

sialfan ægis mana,

feingit hefr hun fruktat uit

fru Potenciana.

sjálfan Ægis mana;

fengit hefr hún fruktat vit:

frú Potenciana.

sjálfan Ægis mana;

fengið hefur hún fruktað vit:

frú Potenciana.

Ægir’s wife herself;

she has been blessed with a fertile mind:

Lady Potenciana.

klenn i allan mata,

hueria skulum i heimsens bygd

henne iafnna lata.

klén í allan máta:

hverja skulum í heimsins byggð

henni jafna láta?

klén í allan máta:

hverja skulum í heimsins byggð

henni jafna láta?

fine in every way:

who in all the world shall we

admit would equal her?

siouar ellda beider,

hver er þegnna heill ok graddr

er hringþoll avgum leidir.

sjóvar elda beiðir;

hverr er þegna heill ok graddr

er hringþoll augum leiðir.

sjóvar elda beiðir;

hver er þegna heill ok graddur

er hringþoll augum leiðir.

was not troubled by sorrows;

each man is healthy and well

who beholds a neck-ring.

tærir gull ok klædi,

efnne so med ollu stendr

um agæt syskenn bædi.

tærir gull ok klæði;

efni svo með öllu stendr

um ágæt systkin bæði.

tærir gull og klæði;

efni svo með öllu stendur

um ágæt systkin bæði.

grants gold and clothing.

So matters stand in all respects

regarding both those noble siblings.

heidre ok glaume spentir,

geck hinn uitre Uillefer

uisi næst vm mentir.

heiðri ok glaumi spenntir;

gekk hinn vitri Villifer

vísi næst um menntir.

heiðri og glaumi spenntir.

Gekk hinn vitri Villifer

vísi næst um menntir.

filled with honour and merriment.

The wise Villifer was

next after the leader in skills.

driugt yfir adra lydi,

bar hann þa iafnan bestan dvg,

at bragnar margir flyde.

drjúgt yfir aðra lýði;

bar hann þá jafnan bestan dug

að bragnar margir flýði.

drjúgt yfir aðra lýði;

bar hann þá jafnan bestan dug

að bragnar margir flýði.

far beyond other men;

he enjoyed the greatest doughtiness,

so that many heroes fled him.

nordr i Rom at rida,

hann mun uist adr ueislan þrytr

uandan nockurnn bida.

norðr í Róm at ríða;

hann mun víst áðr veislan þrýtr

vandann nokkurn bíða.

norður í Róm að ríða;

hann mun víst áður veislan þrýtur

vandann nokkurn bíða.

to ride north to Rome;

he will certainly – before the feast concludes –

experience some difficulty.

reckar uopnum skreyttir,

þar uar bædi um turnn ok torg

trvmba ok lvdrar þeyttir.

rekkar vopnum skreyttir;

þar var bæði um turn ok torg

trumba ok lúðrar þeyttir.

rekkar vopnum skreyttir;

þar var bæði um turn og torg

trumba og lúðrar þeyttir.

ride in to the city of Rome;

the noise of drums and trumpets

was heard there from both tower and square.

stillis ferd at magna,

gengv hliod so gall i mur,

gledr þat kongsens bragna.

stillis ferð at magna;

gengu hljóð svo gall í múr:

gleðr þat kóngsins bragna.

stillis ferð að magna;

gengu hljóð svo gall í múr:

gleður það kóngsins bragna.

to glorify the passage of the nobleman;

sounds rang out so that they echoes off the walls;

that delights the king’s men.

keisara ferd enn rika,

einge kind ꜳ iordu fædd

atreid mvnde slika.

keisara ferð inn ríka;

engi kind á jǫrðu fædd

atreið mundi slíka.

keisara ferð inn ríka;

engi kind á jörðu fædd

atreið mundi slíka.

for the journey of the powerful emperor;

no being born on earth

remembered such an event.

fram til kirkiv renna,

hvergi matti haudursens bers

hofar þeira kenna.

fram til kirkju renna;

hvergi mátti hauðrsins bers

hófar þeira kenna.

fram til kirkju renna;

hvergi mátti hauðrsins bers

hófar þeirra kenna.

run forward to the church;

their hooves could never touch

the bare earth.