գամ
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *weh₂(-dʰ)-mi, from *weh₂dʰ-.[1][2][3]
The verb is suppletive: part of the conjugation is filled by the root եկ- (ek-), inherited from Proto-Indo-European *gʷem-. The 3rd person singular aorist եկն (ekn) reflects the original root aorist *h₁é-gʷem-t. The Armenian aorist augment ե- (e-) had spread throughout the paradigm and became a part of the root. See also եկ (ek).
Verb
գամ • (gam)
- to come; to arrive, to attain; to behave, to demean oneself, to act; to be inclined; to apply oneself with ardour
- յառաջ գալ ― yaṙaǰ gal ― to spring, to proceed, to emanate, to rise, to derive, to result
- գալ ի միտս, յինքն ― gal i mits, yinkʿn ― to recover one's senses
- գալ ի լաւութիւն ― gal i lawutʿiwn ― to amend, to reform
- գալ ի յոռութիւն ― gal i yoṙutʿiwn ― to grow worse
- ընդ արհամարհանս գալ ― ənd arhamarhans gal ― to be despised
- եկն ի վախճանել ― ekn i vaxčanel ― he was near death
- գալ աւուր ― gal awur ― it is getting light
- ի գալ աւուրն ― i gal awurn ― at the break of day, at dawn
- ի գալ երեկոյին ― i gal erekoyin ― towards evening
- գալ ի վտանգ ― gal i vtang ― to run into danger or peril
- գալ ի զարմացումն ― gal i zarmacʿumn ― to admire
- գալ ի հարցումն ― gal i harcʿumn ― to interrogate
- յերկիւղ գալ ― yerkiwł gal ― to fear
- գալ յողորմութիւն ― gal yołormutʿiwn ― to have pity
- գալ ի զղջումն ― gal i złǰumn ― to repent
- գալ յիմն ― gal yimn ― to undertake
- ի քնին գալ ― i kʿnin gal ― to examine
- գալ ի կարծիս ուրուք ― gal i karcis urukʿ ― to consent
- յաղերս գալ ― yałers gal ― to grant, to become compassionate
- ընդ ձեռամբ գալ ― ənd jeṙamb gal ― to fall into the hands of
- գալ ընդ աղբ/ապաւառ ― gal ənd ałb/apawaṙ ― to stain, to soil oneself
- գալ ընդ ծուխ, ընդ փոշի ― gal ənd cux, ənd pʿoši ― to be smoked; to cover with dust
- գալ ընդ կուսական արգանդ ― gal ənd kusakan argand ― to be born of a virgin
- ընդ ուրուք կեանս գալ ― ənd urukʿ keans gal ― to examine the life of someone
- գալ ըստ կամաց/ըստ բանի ուրուք ― gal əst kamacʿ/əst bani urukʿ ― to listen, to give attention
- ըստ կարծեաց ուրուք գալ ― əst karceacʿ urukʿ gal ― to speak according to the opinion of some one
- սիրով գալ զմատնչաւ ― sirov gal zmatnčʿaw ― to love traitors
- գալ զայլ արամբ ― gal zayl aramb ― to love another person's husband
- գալ զտամբ իւրով ― gal ztamb iwrov ― to take care of one's own household
- զերկրաւ գալ ― zerkraw gal ― to turn, to travel round the world
- գալ զիւիք ― gal ziwikʿ ― to applicate oneself, to give oneself to
- գինւոյ գալ զակամբ ― ginwoy gal zakamb ― to see double from wine
- զօրինօք գալ ― zōrinōkʿ gal ― to keep the laws
- զանառակութեամբ գալ ― zanaṙakutʿeamb gal ― to be inclined to debauchery
- գալ զարբեցութեամբլ ― gal zarbecʿutʿeambl ― to give oneself to drink
- զընչիւք գալ ― zənčʿiwkʿ gal ― to give oneself to avarice
- զբանիւք գալ ― zbaniwkʿ gal ― to chatter, to tattle
- որքան գալ է քեզ ― orkʿan gal ē kʿez ― according to your strength
- որչափ իւր գալ էր ― orčʿapʿ iwr gal ēr ― as much as he could
- գալ ի վերայ ― gal i veray ― to assail, to come upon; to happen some misfortune
- ե՛կ ― ék ― come on! come now!
Conjugation
active
| infinitive | գալ (gal) | participle | եկեալ (ekeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | եկ- (ek-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | գամ (gam) | գաս (gas) | գայ (gay) | գամք (gamkʿ) | գայք (gaykʿ) | գան (gan) | |
| imperfect | գայի (gayi) | գայիր (gayir) | գայր (gayr) | գայաք (gayakʿ) | գայիք (gayikʿ) | գային (gayin) | |
| aorist | եկի (eki) | եկիր (ekir) | եկն (ekn) | եկաք (ekakʿ) | եկիք (ekikʿ) | եկին (ekin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | գայցեմ (gaycʿem) | գայցես (gaycʿes) | գայցէ (gaycʿē) | գայցեմք (gaycʿemkʿ) | գայցէք (gaycʿēkʿ) | գայցեն (gaycʿen) | |
| aorist | եկից (ekicʿ) | եկեսցես, եկեցես (ekescʿes, ekecʿes) | եկեսցէ, եկեցէ (ekescʿē, ekecʿē) | եկեսցուք (ekescʿukʿ) | եկեսջիք (ekesǰikʿ) | եկեսցեն, եկեցեն (ekescʿen, ekecʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | ե՛կ (ék) | — | — | եկա՛յք (ekáykʿ) | — | |
| cohortative | — | եկեսջի՛ր (ekesǰír) | — | — | եկեսջի՛ք (ekesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ գար (mí gar) | — | — | մի՛ գայք (mí gaykʿ) | — | |
| the conjugation is irregular! The verb is suppletive: part of the conjugation is filled by եկ (ek). | |||||||
Derived terms
- անգայ (angay)
- անշրջագայ (anšrǰagay)
- անուագայութիւն (anuagayutʿiwn)
- անպարագայց (anparagaycʿ)
- ապագայ (apagay)
- առապագայ (aṙapagay)
- արեւագալ (arewagal)
- բացագայիմ (bacʿagayim)
- գալոց (galocʿ)
- գալուստ (galust)
- եօթնշրջագայք (eōtʿnšrǰagaykʿ)
- զգամ (zgam)
- հետագայ (hetagay)
- հետեւագայիկ (hetewagayik)
- ճախրագայութիւն (čaxragayutʿiwn)
- յառաջագայիմ (yaṙaǰagayim)
- յառաջագայութիւն (yaṙaǰagayutʿiwn)
- յարագայ (yaragay)
- յետագայ (yetagay)
- շաղագայ (šałagay)
- շարագայիմ (šaragayim)
- շարագայումն (šaragayumn)
- շողագայ (šołagay)
- շրջագամ (šrǰagam)
- շրջագայ (šrǰagay)
- շրջագայաբար (šrǰagayabar)
- շրջագայական (šrǰagayakan)
- շրջագայանամ (šrǰagayanam)
- շրջագայեմ (šrǰagayem)
- շրջագայիկ (šrǰagayik)
- շրջագայիմ (šrǰagayim)
- շրջագայութիւն (šrǰagayutʿiwn)
- շրջագայուն (šrǰagayun)
- ողջէգալ (ołǰēgal)
- պարագայ (paragay)
- պարագայիմ (paragayim)
- պարագայութիւն (paragayutʿiwn)
- վայրագայիմ (vayragayim)
- վերագալուստ (veragalust)
- վերագամ (veragam)
- վերագայիմ (veragayim)
- վերագայումն (veragayumn)
- տեառնագալուստ (teaṙnagalust)
Descendants
- Armenian: գալ (gal)
References
- Ačaṙyan, Hračʿya (1940) Hayocʿ lezvi patmutʿyun [History of the Armenian Language] (in Armenian), volume I, Yerevan: University Press, pages 42–43
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “գալ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden, Boston: Brill, page 196
Further reading
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “գամ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “գամ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Abrahamyan, Ašot (1976) Grabari jeṙnark [A Handbook of Old Armenian] (in Armenian), 4th edition, Yerevan: Luys
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.