ունիմ
Old Armenian
Etymology
From Proto-Indo-European *ōpn- suffixed from *ōp- (“to achieve”). Cognates include Sanskrit अप्नस (ápnas, “possession”), Avestan 𐬀𐬞𐬀𐬌𐬌𐬈𐬌𐬙𐬌 (apaiieiti, “to obtain”), Latin apiscor (“I achieve”), ops (“power, wealth”), aptus (“apt”). The verb is suppletive: part of the conjugation is filled by forms of կալում (kalum, “I hold”).
Verb
ունիմ • (unim) (aorist indicative կալայ)
- to have; to take, to hold, to possess, to occupy, to enjoy
- ունել զտեղի ― unel ztełi ― to stand instead of, to supply the place of
- ունել զգուշութիւն ― unel zgušutʿiwn ― to take care, to watch
- ունել ի մտի ― unel i mti ― to form a design or project, to propose to oneself, to think to; to retain
- զառաջս ունել ― zaṙaǰs unel ― to oppose, to resist, to impede, to hinder; to stand or go before
- զդէմ ունել ― zdēm unel ― to make head against, to face, to resist, to oppose, to fight
- պինդ ունել զխոստովանութիւն ― pind unel zxostovanutʿiwn ― to keep the faith
- գութ ունել զմէնջ ― gutʿ unel zmēnǰ ― to have pity on us
- ունել զաղանդ, զուսումն ― unel załand, zusumn ― to follow the doctrine, to be of the sect of
- զի՞նչ ունիս առնել ― zi?nčʿ unis aṙnel ― what have you to do?
- կալ զնա զեղջերացն ― kal zna zełǰeracʿn ― take it by the horns
- ունել ի Վենետիկ քսան եւ չորս ամ ― unel i Venetik kʿsan ew čʿors am ― to stay twenty four years in Venice
- հրամայեցին նմա ունել զգլուխ բազմականին ― hramayecʿin nma unel zglux bazmakanin ― they gave him the highest place at the feast
- ի բանի մի՛ ունիք ― i bani mí unikʿ ― never mind, do not care for that
- ունել ունէին իւղ՝ այլ ... ― unel unēin iwł, ayl ... ― they had indeed oil, but ...
- խօսել կալաւ ― xōsel kalaw ― he began to speak
- to take, to stop, to retain; to seize upon, to become master of, to subject, to subdue; to contain, to enclose; to carry, to support, to sustain
- ունել զոք ― unel zokʿ ― to stop one, to seize
- ունել առ իւր զխորհուրդս ― unel aṙ iwr zxorhurds ― to keep another's secret
- ի վայր ունել զբարկութիւն ― i vayr unel zbarkutʿiwn ― to refrain from anger, to control one's anger
- սրտմտութիւն կալաւ զնա ― srtmtutʿiwn kalaw zna ― he was enraged
- տենդն կալաւ զնա ― tendn kalaw zna ― the fever has seized him, he has caught a fever
- ահ կալաւ զիս ― ah kalaw zis ― fear seized me
- կալարո՛ւք զկիրճս ջրոցն ― kalarúkʿ zkirčs ǰrocʿn ― seize the canals!
- դիպող պատասխանեօք ունի զբերանս նոցա ― dipoł patasxaneōkʿ uni zberans nocʿa ― he silences them with opportune replies
- ունել զտունն ― unel ztunn ― to maintain the honour of the house
- to consider, to think to be; to relate to, to refer to
- ունել առ, իբրեւ ― unel aṙ, ibrew ― to esteem, to repute, to take for, to look upon as, to regard as
- ոչ առ սուտս ունել զձեզ ― očʿ aṙ suts unel zjez ― I do not take you for liars
- զանձինս առ իմաստունս ունէին ― zanjins aṙ imastuns unēin ― they thought themselves wise
- իբրեւ զմարգարէ ունէին զնա ― ibrew zmargarē unēin zna ― they looked on him as a prophet
- to be able, to know how
- խօսիլ ոչ ունել, ոչ ունել ասել ― xōsil očʿ unel, očʿ unel asel ― not to know how to speak
Conjugation
mediopassive
infinitive | ունել, ունիլ* (unel, unil*) | participle | կալեալ (kaleal) | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
causative | — | aorist stem | կալ- (kal-) | ||||
person | singular | plural | |||||
1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | ունիմ (unim) | ունիս (unis) | ունի (uni) | ունիմք (unimkʿ) | ունիք (unikʿ) | ունին (unin) | |
imperfect | ունէի (unēi) | ունէիր (unēir) | ունէր, ունիւր (unēr, uniwr) | ունէաք (unēakʿ) | ունէիք (unēikʿ) | ունէին (unēin) | |
aorist | կալայ (kalay) | կալար (kalar) | կալաւ (kalaw) | կալաք (kalakʿ) | կալայք (kalaykʿ) | կալան (kalan) | |
subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
present | ունիցիմ (unicʿim) | ունիցիս (unicʿis) | ունիցի (unicʿi) | ունիցիմք (unicʿimkʿ) | ունիցիք (unicʿikʿ) | ունիցին (unicʿin) | |
aorist | կալայց (kalaycʿ) | կալցիս (kalcʿis) | կալցի (kalcʿi) | կալցուք (kalcʿukʿ) | կալջիք (kalǰikʿ) | կալցին (kalcʿin) | |
imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
imperative | — | կա՛լ, կա՛ (kál, ká) | — | — | կալարո՛ւք (kalarúkʿ) | — | |
cohortative | — | կալջի՛ր (kalǰír) | — | — | կալջի՛ք (kalǰíkʿ) | — | |
prohibitive | — | մի՛ ունիր (mí unir) | — | — | մի՛ ունիք (mí unikʿ) | — | |
*post-classical the verb is suppletive: part of the conjugation is supplied by կալում (kalum). |
Derived terms
- ախտունակ (axtunak)
- ակնունիմ (aknunim)
- ամենունակ (amenunak)
- ամէնունակ (amēnunak)
- անակնունելի (anaknuneli)
- անընդունակ (anəndunak)
- անընդունական (anəndunakan)
- անընդունակութիւն (anəndunakutʿiwn)
- անընդունելի (anənduneli)
- անընդունելութիւն (anəndunelutʿiwn)
- անընդունող (anəndunoł)
- անկիրընդունակ (ankirəndunak)
- անշարունակ (anšarunak)
- անունակ (anunak)
- անունող (anunoł)
- անպարունակ (anparunak)
- անպարունակելի (anparunakeli)
- անփառունակ (anpʿaṙunak)
- աշխարհապարունակ (ašxarhaparunak)
- առընդունիմ (aṙəndunim)
- առընդունողութիւն (aṙəndunołutʿiwn)
- առինչունակ (aṙinčʿunak)
- առինչունակաբար (aṙinčʿunakabar)
- առինչունակութիւն (aṙinčʿunakutʿiwn)
- առվերընդունիմ (aṙverəndunim)
- աստուածունակ (astuacunak)
- արժանընդունակ (aržanəndunak)
- արծաթունակ (arcatʿunak)
- արձանունակ (arjanunak)
- արտադիրունող (artadirunoł)
- արտունող (artunoł)
- արտունութիւն (artunutʿiwn)
- արտօնութիւն (artōnutʿiwn)
- բազմապարունակ (bazmaparunak)
- բազմունակ (bazmunak)
- բազմունակութիւն (bazmunakutʿiwn)
- գանձունակ (ganjunak)
- գարշունակ (garšunak)
- գերունակ (gerunak)
- գերունակազարդ (gerunakazard)
- գերունակական (gerunakakan)
- գերունակայութիւն (gerunakayutʿiwn)
- գերունական (gerunakan)
- գերունակապէս (gerunakapēs)
- գերունակափառ (gerunakapʿaṙ)
- գերունակեալ (gerunakeal)
- գերունակութիւն (gerunakutʿiwn)
- գերպարունակ (gerparunak)
- գերփառունակ (gerpʿaṙunak)
- դժուարունելի (džuaruneli)
- դիւրընդունակ (diwrəndunak)
- երփնունակ (erpʿnunak)
- ընդունակ (əndunak)
- ընդունական (əndunakan)
- ընդունակապէս (əndunakapēs)
- ընդունակից (əndunakicʿ)
- ընդունակութիւն (əndunakutʿiwn)
- ընդունելական (əndunelakan)
- ընդունելի (ənduneli)
- ընդունելութիւն (əndunelutʿiwn)
- ընդունիմ (əndunim)
- ընդունողականագոյն (əndunołakanagoyn)
- ընդունողականութիւն (əndunołakanutʿiwn)
- ընդունողութիւն (əndunołutʿiwn)
- լուսունակ (lusunak)
- խաչունակ (xačʿunak)
- կայտռունակ (kaytṙunak)
- կատարունութիւն (katarunutʿiwn)
- կատարօնութիւն (katarōnutʿiwn)
- կենսունակ (kensunak)
- կիրընդունակ (kirəndunak)
- կիրընդունակութիւն (kirəndunakutʿiwn)
- համունակ (hamunak)
- հայրունակ (hayrunak)
- հոգիունակ (hogiunak)
- հրաշունակ (hrašunak)
- մակընդունիմ (makəndunim)
- մաքրունակ (makʿrunak)
- մերակերպունակ (merakerpunak)
- մերունակ (merunak)
- մերունակաբար (merunakabar)
- մերունական (merunakan)
- մերունակերպախառնութիւն (merunakerpaxaṙnutʿiwn)
- մերունակութիւն (merunakutʿiwn)
- միմեանսունակութիւն (mimeansunakutʿiwn)
- յառաջունակ (yaṙaǰunak)
- յարընդունելութիւն (yarəndunelutʿiwn)
- նախընդունակ (naxəndunak)
- նախունակ (naxunak)
- նախունական (naxunakan)
- ներընդունակ (nerəndunak)
- ներընդունական (nerəndunakan)
- ներընդունելի (nerənduneli)
- ներընդունելութիւն (nerəndunelutʿiwn)
- ներընդունիմ (nerəndunim)
- ներունակ (nerunak)
- ներունական (nerunakan)
- ներունիմ (nerunim)
- ներպարունակ (nerparunak)
- ներպարունակական (nerparunakakan)
- ներպարունակեմ (nerparunakem)
- նմանունակ (nmanunak)
- շարունակ (šarunak)
- շարունակաբար (šarunakabar)
- շարունակական (šarunakakan)
- շարունական (šarunakan)
- շարունակապէս (šarunakapēs)
- շարունակեմ (šarunakem)
- շարունակութիւն (šarunakutʿiwn)
- շնորհունակ (šnorhunak)
- ոյն (oyn)
- ուն (un)
- ունակ (unak)
- ունակաբար (unakabar)
- ունակական (unakakan)
- ունական (unakan)
- ունականամ (unakanam)
- ունականութիւն (unakanutʿiwn)
- ունակացուցանեմ (unakacʿucʿanem)
- ունակութիւն (unakutʿiwn)
- ունելի (uneli)
- ունելութիւն (unelutʿiwn)
- ունեւոր (unewor)
- ունեւորութիւն (uneworutʿiwn)
- ունող (unoł)
- ունողութիւն (unołutʿiwn)
- ունօղ (unōł)
- չունեւոր (čʿunewor)
- պարզունակ (parzunak)
- պարծունակ (parcunak)
- պարունակ (parunak)
- պարունակաբար (parunakabar)
- պարունակագոյն (parunakagoyn)
- պարունակաթեւեմ (parunakatʿewem)
- պարունակախօսք (parunakaxōskʿ)
- պարունակական (parunakakan)
- պարունական (parunakan)
- պարունակապէս (parunakapēs)
- պարունակատեղիմ (parunakatełim)
- պարունակեմ (parunakem)
- պարունակութիւն (parunakutʿiwn)
- պարունող (parunoł)
- սակաւունակ (sakawunak)
- վերընդունակ (verəndunak)
- վերընդունիմ (verəndunim)
- փայլունակ (pʿaylunak)
- փառունակ (pʿaṙunak)
- քաղցրունակ (kʿałcʿrunak)
- քաջընդունելի (kʿaǰənduneli)
- քաջունակութիւն (kʿaǰunakutʿiwn)
- քառունակ (kʿaṙunak)
- քրիստոսունակ (kʿristosunak)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “ունիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “ունիմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “ունիմ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.