ऋक्ष
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- ᬋᬓ᭄ᬱ (Balinese script)
- ঋক্ষ (Assamese script)
- ঋক্ষ (Bengali script)
- 𑰆𑰎𑰿𑰬 (Bhaiksuki script)
- 𑀋𑀓𑁆𑀱 (Brahmi script)
- 𑌋𑌕𑍍𑌷 (Grantha script)
- ઋક્ષ (Gujarati script)
- ꦉꦏ꧀ꦰ (Javanese script)
- ಋಕ್ಷ (Kannada script)
- ၒက္ၑ (Burmese script)
- ଋକ୍ଷ (Oriya script)
- ꢈꢒ꣄ꢰ (Saurashtra script)
- 𑆉𑆑𑇀𑆰 (Sharada script)
- 𑖆𑖎𑖿𑖬 (Siddham script)
- ఋక్ష (Telugu script)
- རྀཀྵ (Tibetan script)
- 𑒇𑒏𑓂𑒭 (Tirhuta script)
Etymology 1
From Proto-Indo-Aryan *Hŕ̥ṭṣas, from Proto-Indo-Iranian *Hŕ̥ćšas, from Proto-Indo-European *h₂ŕ̥tḱos (“bear”). Cognate with Hittite 𒄯𒁖𒂵𒀸 (ḫartakkaš), Avestan 𐬀𐬭𐬴𐬀 (arṣ̌a), Persian خرس (xers), Old Armenian արջ (arǰ), Latin ursus, Ancient Greek ἄρκτος (árktos).
Noun
ऋक्ष • (ṛ́kṣa) m
- a bear
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 8.4.10:
- मीळ्हुष्मतीव पृथिवी पराहता मदन्त्येत्यस्मदा।
ऋक्षो न वो मरुतः शिमीवाँ अमो दुध्रो गौरिव भीमयुः॥- mīḷhuṣmatīva pṛthivī parāhatā madantyetyasmadā.
ṛkṣo na vo marutaḥ śimīvām̐ amo dudhro gauriva bhīmayuḥ. - Earth, like a bounteous lady, liberal of her gifts, struck down and shaken, yet exultant, comes to us.
Impetuous as a bear, O Maruts, is your rush terrible as a dreadful bull.
- mīḷhuṣmatīva pṛthivī parāhatā madantyetyasmadā.
- मीळ्हुष्मतीव पृथिवी पराहता मदन्त्येत्यस्मदा।
- a species of ape
- Oroxylum indicum (syn. Bignonia indica)
Declension
| Masculine a-stem declension of ऋक्ष (ṛ́kṣa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षः ṛ́kṣaḥ |
ऋक्षौ ṛ́kṣau |
ऋक्षाः / ऋक्षासः¹ ṛ́kṣāḥ / ṛ́kṣāsaḥ¹ |
| Vocative | ऋक्ष ṛ́kṣa |
ऋक्षौ ṛ́kṣau |
ऋक्षाः / ऋक्षासः¹ ṛ́kṣāḥ / ṛ́kṣāsaḥ¹ |
| Accusative | ऋक्षम् ṛ́kṣam |
ऋक्षौ ṛ́kṣau |
ऋक्षान् ṛ́kṣān |
| Instrumental | ऋक्षेण ṛ́kṣeṇa |
ऋक्षाभ्याम् ṛ́kṣābhyām |
ऋक्षैः / ऋक्षेभिः¹ ṛ́kṣaiḥ / ṛ́kṣebhiḥ¹ |
| Dative | ऋक्षाय ṛ́kṣāya |
ऋक्षाभ्याम् ṛ́kṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛ́kṣebhyaḥ |
| Ablative | ऋक्षात् ṛ́kṣāt |
ऋक्षाभ्याम् ṛ́kṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛ́kṣebhyaḥ |
| Genitive | ऋक्षस्य ṛ́kṣasya |
ऋक्षयोः ṛ́kṣayoḥ |
ऋक्षाणाम् ṛ́kṣāṇām |
| Locative | ऋक्षे ṛ́kṣe |
ऋक्षयोः ṛ́kṣayoḥ |
ऋक्षेषु ṛ́kṣeṣu |
| Notes |
| ||
Descendants
Declension
| Masculine a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षान् (ṛkṣān) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षा (ṛkṣā) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षा (ṛkṣā) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षाम् (ṛkṣām) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Instrumental | ऋक्षया (ṛkṣayā) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभिः (ṛkṣābhiḥ) |
| Dative | ऋक्षायै (ṛkṣāyai) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षायाम् (ṛkṣāyām) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षासु (ṛkṣāsu) |
| Neuter a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
Etymology 3
Probably from the root √ṛś.
Declension
| Masculine a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षान् (ṛkṣān) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षा (ṛkṣā) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षा (ṛkṣā) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षाम् (ṛkṣām) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Instrumental | ऋक्षया (ṛkṣayā) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभिः (ṛkṣābhiḥ) |
| Dative | ऋक्षायै (ṛkṣāyai) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षायाम् (ṛkṣāyām) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षासु (ṛkṣāsu) |
| Neuter a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
Declension
| Masculine a-stem declension of ऋक्ष (ṛkṣa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षः ṛkṣaḥ |
ऋक्षौ ṛkṣau |
ऋक्षाः / ऋक्षासः¹ ṛkṣāḥ / ṛkṣāsaḥ¹ |
| Vocative | ऋक्ष ṛkṣa |
ऋक्षौ ṛkṣau |
ऋक्षाः / ऋक्षासः¹ ṛkṣāḥ / ṛkṣāsaḥ¹ |
| Accusative | ऋक्षम् ṛkṣam |
ऋक्षौ ṛkṣau |
ऋक्षान् ṛkṣān |
| Instrumental | ऋक्षेण ṛkṣeṇa |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षैः / ऋक्षेभिः¹ ṛkṣaiḥ / ṛkṣebhiḥ¹ |
| Dative | ऋक्षाय ṛkṣāya |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Ablative | ऋक्षात् ṛkṣāt |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Genitive | ऋक्षस्य ṛkṣasya |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षाणाम् ṛkṣāṇām |
| Locative | ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षेषु ṛkṣeṣu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of ऋक्ष (ṛkṣa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षम् ṛkṣam |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Vocative | ऋक्ष ṛkṣa |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Accusative | ऋक्षम् ṛkṣam |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Instrumental | ऋक्षेण ṛkṣeṇa |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षैः / ऋक्षेभिः¹ ṛkṣaiḥ / ṛkṣebhiḥ¹ |
| Dative | ऋक्षाय ṛkṣāya |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Ablative | ऋक्षात् ṛkṣāt |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Genitive | ऋक्षस्य ṛkṣasya |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षाणाम् ṛkṣāṇām |
| Locative | ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षेषु ṛkṣeṣu |
| Notes |
| ||
Noun
ऋक्ष • (ṛkṣa) n
- the twelfth part of the ecliptic
- the particular star under which a person happens to be born
Declension
| Neuter a-stem declension of ऋक्ष (ṛkṣa) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षम् ṛkṣam |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Vocative | ऋक्ष ṛkṣa |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Accusative | ऋक्षम् ṛkṣam |
ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षाणि / ऋक्षा¹ ṛkṣāṇi / ṛkṣā¹ |
| Instrumental | ऋक्षेण ṛkṣeṇa |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षैः / ऋक्षेभिः¹ ṛkṣaiḥ / ṛkṣebhiḥ¹ |
| Dative | ऋक्षाय ṛkṣāya |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Ablative | ऋक्षात् ṛkṣāt |
ऋक्षाभ्याम् ṛkṣābhyām |
ऋक्षेभ्यः ṛkṣebhyaḥ |
| Genitive | ऋक्षस्य ṛkṣasya |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षाणाम् ṛkṣāṇām |
| Locative | ऋक्षे ṛkṣe |
ऋक्षयोः ṛkṣayoḥ |
ऋक्षेषु ṛkṣeṣu |
| Notes |
| ||
Declension
| Masculine a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षः (ṛkṣaḥ) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षौ (ṛkṣau) | ऋक्षान् (ṛkṣān) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षा (ṛkṣā) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षा (ṛkṣā) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Vocative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Accusative | ऋक्षाम् (ṛkṣām) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाः (ṛkṣāḥ) |
| Instrumental | ऋक्षया (ṛkṣayā) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभिः (ṛkṣābhiḥ) |
| Dative | ऋक्षायै (ṛkṣāyai) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षाभ्यः (ṛkṣābhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षायाः (ṛkṣāyāḥ) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षायाम् (ṛkṣāyām) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षासु (ṛkṣāsu) |
| Neuter a-stem declension of ऋक्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ||
| Gen. sg. | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Vocative | ऋक्ष (ṛkṣa) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Accusative | ऋक्षम् (ṛkṣam) | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षाणि (ṛkṣāṇi) |
| Instrumental | ऋक्षेण (ṛkṣeṇa) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षैः (ṛkṣaiḥ) |
| Dative | ऋक्षाय (ṛkṣāya) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Ablative | ऋक्षात् (ṛkṣāt) | ऋक्षाभ्याम् (ṛkṣābhyām) | ऋक्षेभ्यः (ṛkṣebhyaḥ) |
| Genitive | ऋक्षस्य (ṛkṣasya) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षाणाम् (ṛkṣāṇām) |
| Locative | ऋक्षे (ṛkṣe) | ऋक्षयोः (ṛkṣayoḥ) | ऋक्षेषु (ṛkṣeṣu) |
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.