वर्ष
See also: वर्षा
Hindi
Pronunciation
- IPA(key): /ʋəɾʃ/
Sanskrit
Etymology
From the root वर्षति (vṛṣ, “to rain”).
Declension
| Masculine a-stem declension of वर्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | वर्षः (varṣaḥ) | ||
| Gen. sg. | वर्षस्य (varṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | वर्षः (varṣaḥ) | वर्षौ (varṣau) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Vocative | वर्ष (varṣa) | वर्षौ (varṣau) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Accusative | वर्षम् (varṣam) | वर्षौ (varṣau) | वर्षान् (varṣān) |
| Instrumental | वर्षेण (varṣeṇa) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षैः (varṣaiḥ) |
| Dative | वर्षाय (varṣāya) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Ablative | वर्षात् (varṣāt) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Genitive | वर्षस्य (varṣasya) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षाणाम् (varṣāṇām) |
| Locative | वर्षे (varṣe) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षेषु (varṣeṣu) |
| Feminine ā-stem declension of वर्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | वर्षा (varṣā) | ||
| Gen. sg. | वर्षायाः (varṣāyāḥ) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | वर्षा (varṣā) | वर्षे (varṣe) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Vocative | वर्षे (varṣe) | वर्षे (varṣe) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Accusative | वर्षाम् (varṣām) | वर्षे (varṣe) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Instrumental | वर्षया (varṣayā) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षाभिः (varṣābhiḥ) |
| Dative | वर्षायै (varṣāyai) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षाभ्यः (varṣābhyaḥ) |
| Ablative | वर्षायाः (varṣāyāḥ) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षाभ्यः (varṣābhyaḥ) |
| Genitive | वर्षायाः (varṣāyāḥ) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षाणाम् (varṣāṇām) |
| Locative | वर्षायाम् (varṣāyām) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षासु (varṣāsu) |
| Neuter a-stem declension of वर्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | वर्षम् (varṣam) | ||
| Gen. sg. | वर्षस्य (varṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | वर्षम् (varṣam) | वर्षे (varṣe) | वर्षाणि (varṣāṇi) |
| Vocative | वर्ष (varṣa) | वर्षे (varṣe) | वर्षाणि (varṣāṇi) |
| Accusative | वर्षम् (varṣam) | वर्षे (varṣe) | वर्षाणि (varṣāṇi) |
| Instrumental | वर्षेण (varṣeṇa) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षैः (varṣaiḥ) |
| Dative | वर्षाय (varṣāya) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Ablative | वर्षात् (varṣāt) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Genitive | वर्षस्य (varṣasya) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षाणाम् (varṣāṇām) |
| Locative | वर्षे (varṣe) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षेषु (varṣeṣu) |
Noun
वर्ष • (varṣá) m or n
- rain, raining, a shower (either "of rain", or figuratively "of flowers, arrows, dust etc."; also applied to seminal effusion)
- (in the plural) the rains
- cloud
- year (commonly applied to age)
- ā varṣāt — for a whole year
- वर्षात् ― varṣāt ― after a year
- वर्षेण ― varṣeṇa ― within a year
- वर्षे ― varṣe ― every year
- day (?)
- A division of the earth as separated off by certain mountain ranges (9 such divisions are enumerated, namely कुरु (kuru), हिरण्मय (hiraṇmaya), रम्यक (ramyaka), इलावृत (ilāvṛta), हरि (hari); केतुमाला (ketumālā), भद्राश्व (bhadrāśva), किंनर (kiṃnara), and भारत (bhārata); sometimes the number given is 7)
- India (= भारतवर्ष (bhāratavarṣa) and जम्बुद्वीप (jambudvīpa))
- name of a grammarian
Declension
| Masculine a-stem declension of वर्ष | |||
|---|---|---|---|
| Nom. sg. | वर्षः (varṣaḥ) | ||
| Gen. sg. | वर्षस्य (varṣasya) | ||
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | वर्षः (varṣaḥ) | वर्षौ (varṣau) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Vocative | वर्ष (varṣa) | वर्षौ (varṣau) | वर्षाः (varṣāḥ) |
| Accusative | वर्षम् (varṣam) | वर्षौ (varṣau) | वर्षान् (varṣān) |
| Instrumental | वर्षेण (varṣeṇa) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षैः (varṣaiḥ) |
| Dative | वर्षाय (varṣāya) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Ablative | वर्षात् (varṣāt) | वर्षाभ्याम् (varṣābhyām) | वर्षेभ्यः (varṣebhyaḥ) |
| Genitive | वर्षस्य (varṣasya) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षाणाम् (varṣāṇām) |
| Locative | वर्षे (varṣe) | वर्षयोः (varṣayoḥ) | वर्षेषु (varṣeṣu) |
Descendants
References
- Monier Williams (1899), “वर्ष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, OCLC 458052227, page 0926.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.