չափ
Armenian
Etymology
From Old Armenian չափ (čʿapʿ).
Declension
i-type, inanimate (Eastern Armenian)
| singular | plural | |||
|---|---|---|---|---|
| nominative | չափ (čʿapʿ) | չափեր (čʿapʿer) | ||
| dative | չափի (čʿapʿi) | չափերի (čʿapʿeri) | ||
| ablative | չափից (čʿapʿicʿ) | չափերից (čʿapʿericʿ) | ||
| instrumental | չափով (čʿapʿov) | չափերով (čʿapʿerov) | ||
| locative | չափում (čʿapʿum) | չափերում (čʿapʿerum) | ||
| definite forms | ||||
| nominative | չափը/չափն (čʿapʿə/čʿapʿn) | չափերը/չափերն (čʿapʿerə/čʿapʿern) | ||
| dative | չափին (čʿapʿin) | չափերին (čʿapʿerin) | ||
| 1st person possessive forms (my) | ||||
| nominative | չափս (čʿapʿs) | չափերս (čʿapʿers) | ||
| dative | չափիս (čʿapʿis) | չափերիս (čʿapʿeris) | ||
| ablative | չափիցս (čʿapʿicʿs) | չափերիցս (čʿapʿericʿs) | ||
| instrumental | չափովս (čʿapʿovs) | չափերովս (čʿapʿerovs) | ||
| locative | չափումս (čʿapʿums) | չափերումս (čʿapʿerums) | ||
| 2nd person possessive forms (your) | ||||
| nominative | չափդ (čʿapʿd) | չափերդ (čʿapʿerd) | ||
| dative | չափիդ (čʿapʿid) | չափերիդ (čʿapʿerid) | ||
| ablative | չափիցդ (čʿapʿicʿd) | չափերիցդ (čʿapʿericʿd) | ||
| instrumental | չափովդ (čʿapʿovd) | չափերովդ (čʿapʿerovd) | ||
| locative | չափումդ (čʿapʿumd) | չափերումդ (čʿapʿerumd) | ||
Related terms
- չափս (čʿapʿs)
Old Armenian
Alternative forms
- չաք (čʿakʿ) (post-classical)
- չաքս (čʿakʿs) (post-classical)
Etymology
The origin is uncertain.
Noun
չափ • (čʿapʿ)
- measure; that by which any thing is measured; extent, dimension, measurement; quantity, dose; measure, bounds, compass; mediocrity; moderation; rule, proportion, measure; reach, value, capacity; boundary, limits, end
- ըստ չափու ― əst čʿapʿu ― in proportion
- զչափ առնուլ ― zčʿapʿ aṙnul ― to measure, to prove, to weigh; to try, to feel
- առնուլ զչափ հանդերձի ― aṙnul zčʿapʿ handerji ― to take the measure for a coat
- չափով ― čʿapʿov ― with measure or moderation, moderately
- միտք նորա չափով ― mitkʿ nora čʿapʿov ― person of shallow intellect or weak mind
- ի չափու ունել ― i čʿapʿu unel ― to confine within due limits, to limit, to keep within bounds, to restrain, to repress
- ի չափու ունել զանձն, գիտել զչափ անձին ― i čʿapʿu unel zanjn, gitel zčʿapʿ anjin ― to conduct oneself with moderation, to restrain, to regulate oneself, to be master of oneself
- զամենայն ինչ առնել չափով եւ կշռով ― zamenayn inčʿ aṙnel čʿapʿov ew kšṙov ― to do all by weight and measure
- անդր քան զչափ անցուցանել, անցանել ըստ չափ ― andr kʿan zčʿapʿ ancʿucʿanel, ancʿanel əst čʿapʿ ― to go rather too far, beyond bounds, to outstrip, to carry to excess
- չափ դնել, չափ եւ սահման դնել ― čʿapʿ dnel, čʿapʿ ew sahman dnel ― to place limits to, to moderate, to restrain
- կալ ի չափու ― kal i čʿapʿu ― to restrain oneself; to keep one's temper
- չկալ ի չափու ― čʿkal i čʿapʿu ― to make a bad use of, to misuse
- ծախս առնել ըստ չափու եկամտիցն ― caxs aṙnel əst čʿapʿu ekamticʿn ― to spend in proportion to one's income
- ճանաչել զչափ անձին ― čanačʿel zčʿapʿ anjin ― to know one's ability
- զառն չափ ոչ գիտել ― zaṙn čʿapʿ očʿ gitel ― to know not a man: not to know mankind, to be ignorant of human nature
- ունի սա չափ ժամանակի առաւել քան զինն հարիւր ամաց ― uni sa čʿapʿ žamanaki aṙawel kʿan zinn hariwr amacʿ ― it has lasted for more then nine hundred years
- ունի չափ ժամանակի հարիւր ամաց ― uni čʿapʿ žamanaki hariwr amacʿ ― it is a period of a hundred years, it is a century
- առաւել քան զչափն ― aṙawel kʿan zčʿapʿn ― very much, immeasurably, exceedingly, extremely, excessively
- գալով չափ բանին քոյոյ ― galov čʿapʿ banin kʿoyoy ― when your word shall be proved true
- լրացեալ է չափն ― lracʿeal ē čʿapʿn ― the measure is heaped up; the cup is full
- (music, poetry) measure, time; cadence, metre, foot, measure, rhythm
- չափով բան, բանք չափաւ ― čʿapʿov ban, bankʿ čʿapʿaw ― verse, poetry
- չափով ― čʿapʿov ― in verse
- age of discretion, manhood
- ի չափ հասեալ ― i čʿapʿ haseal ― of age, grown up, formed
- ի չափ հասանել ― i čʿapʿ hasanel ― to arrive at or to be in the flower of manhood; to become of age, to be grown up, adult, marriageable
- ի չափ աւուրց հասանել ― i čʿapʿ awurcʿ hasanel ― to be getting old
Declension
o-type
| singular | plural | ||
|---|---|---|---|
| nominative | չափ (čʿapʿ) | չափք (čʿapʿkʿ) | |
| genitive | չափոյ (čʿapʿoy) | չափոց (čʿapʿocʿ) | |
| dative | չափոյ (čʿapʿoy) | չափոց (čʿapʿocʿ) | |
| accusative | չափ (čʿapʿ) | չափս (čʿapʿs) | |
| ablative | չափոյ (čʿapʿoy) | չափոց (čʿapʿocʿ) | |
| instrumental | չափով (čʿapʿov) | չափովք (čʿapʿovkʿ) | |
| locative | չափ (čʿapʿ) | չափս (čʿapʿs) | |
| the singular instrumental can be i-a type չափաւ (čʿapʿaw) | |||
u-type
Adjective
չափ • (čʿapʿ)
Preposition
չափ • (čʿapʿ)
- even, to, about, as, by, with
- ձեօք չափ ― jeōkʿ čʿapʿ ― as much as you
- արեամբ չափ ― areamb čʿapʿ ― to bloodshed
- ուխտել երդմամբ չափ ― uxtel erdmamb čʿapʿ ― to confirm on oath
- բրել զտեղին իբրեւ առն չափ ― brel ztełin ibrew aṙn čʿapʿ ― to dig a hole to a man's depth, to excavate the earth to the depth of a man's height
- հինգ հարիւրով չափ ― hing hariwrov čʿapʿ ― about five hundred
- միջովք չափ եւ բարձիւք չափ ― miǰovkʿ čʿapʿ ew barjiwkʿ čʿapʿ ― from the loins to the thighs
- զհասարակ չափ գիշերաւ ― zhasarak čʿapʿ gišeraw ― about midnight
Derived terms
- այդչափ (aydčʿapʿ)
- այլաչափ (aylačʿapʿ)
- այնչափ (aynčʿapʿ)
- այնչափիք (aynčʿapʿikʿ)
- այսչափ (aysčʿapʿ)
- այսչափիք (aysčʿapʿikʿ)
- աներկրաչափ (anerkračʿapʿ)
- աներկրաչափական (anerkračʿapʿakan)
- անձնաչափ (anjnačʿapʿ)
- անչափ (ančʿapʿ)
- անչափաբար (ančʿapʿabar)
- անչափագիր (ančʿapʿagir)
- անչափագիւտ (ančʿapʿagiwt)
- անչափագոյն (ančʿapʿagoyn)
- անչափակալ (ančʿapʿakal)
- անչափական (ančʿapʿakan)
- անչափակցութիւն (ančʿapʿakcʿutʿiwn)
- անչափանամ (ančʿapʿanam)
- անչափապէս (ančʿapʿapēs)
- անչափացուցանեմ (ančʿapʿacʿucʿanem)
- անչափաւորութիւն (ančʿapʿaworutʿiwn)
- անչափելի (ančʿapʿeli)
- անչափութիւն (ančʿapʿutʿiwn)
- աշխարհաչափութիւն (ašxarhačʿapʿutʿiwn)
- առաքելաչափ (aṙakʿelačʿapʿ)
- առնաչափ (aṙnačʿapʿ)
- ասղնաչափ (asłnačʿapʿ)
- արմնկաչափ (armnkačʿapʿ)
- ափչաք (apʿčʿakʿ)
- բազմաչափ (bazmačʿapʿ)
- բարեհասակաչափ (barehasakačʿapʿ)
- բարեչափութիւն (barečʿapʿutʿiwn)
- գետնաչափութիւն (getnačʿapʿutʿiwn)
- գերաչափ (geračʿapʿ)
- գրկաչափ (grkačʿapʿ)
- դիւրաչափ (diwračʿapʿ)
- դոյնչափ (doynčʿapʿ)
- եռաչափ (eṙačʿapʿ)
- երկայնաչափ (erkaynačʿapʿ)
- երկայնաչափութիւն (erkaynačʿapʿutʿiwn)
- երկնաչափ (erknačʿapʿ)
- երկրաչափ (erkračʿapʿ)
- երկրաչափական (erkračʿapʿakan)
- երկրաչափեմ (erkračʿapʿem)
- երկրաչափութիւն (erkračʿapʿutʿiwn)
- զուգաչափեմ (zugačʿapʿem)
- զուգաչափութիւն (zugačʿapʿutʿiwn)
- թզաչափ (tʿzačʿapʿ)
- թզաչափաբար (tʿzačʿapʿabar)
- ժամանակաչափ (žamanakačʿapʿ)
- ինքնաչափ (inkʿnačʿapʿ)
- լարաչափ (laračʿapʿ)
- լարաչափեմ (laračʿapʿem)
- կանգնաչափ (kangnačʿapʿ)
- կանգնաչափութիւն (kangnačʿapʿutʿiwn)
- կիսաչափ (kisačʿapʿ)
- համաչափ (hamačʿapʿ)
- համաչափութիւն (hamačʿapʿutʿiwn)
- հայկաչափ (haykačʿapʿ)
- հանչաք (hančʿakʿ)
- հասակաչափ (hasakačʿapʿ)
- հասարակաչափ (hasarakačʿapʿ)
- հասարակաչափութիւն (hasarakačʿapʿutʿiwn)
- հաստաչափ (hastačʿapʿ)
- հաստատաչափ (hastatačʿapʿ)
- հաստատաչափութիւն (hastatačʿapʿutʿiwn)
- հաւասարաչափ (hawasaračʿapʿ)
- հրասախաչափ (hrasaxačʿapʿ)
- ձողաչափեմ (jołačʿapʿem)
- մահուչափ (mahučʿapʿ)
- մատնաչափ (matnačʿapʿ)
- մարդաչափ (mardačʿapʿ)
- միաչափ (miačʿapʿ)
- մոխրաչափ (moxračʿapʿ)
- յառաջաչափ (yaṙaǰačʿapʿ)
- յարաչափեմ (yaračʿapʿem)
- յորդաչափութիւն (yordačʿapʿutʿiwn)
- ներչափական (nerčʿapʿakan)
- նոյնչափ (noynčʿapʿ)
- նոյնչափական (noynčʿapʿakan)
- շրջաչափութիւն (šrǰačʿapʿutʿiwn)
- շրջաչափումն (šrǰačʿapʿumn)
- ոսպնաչափ (ospnačʿapʿ)
- ոտնաչափ (otnačʿapʿ)
- որչակ (orčʿak)
- որչան (orčʿan)
- որչափ (orčʿapʿ)
- որչափիք (orčʿapʿikʿ)
- որչափոյք (orčʿapʿoykʿ)
- որչափութիւն (orčʿapʿutʿiwn)
- չափաբանութիւն (čʿapʿabanutʿiwn)
- չափաբար (čʿapʿabar)
- չափաբեր (čʿapʿaber)
- չափաբերական (čʿapʿaberakan)
- չափաբերապէս (čʿapʿaberapēs)
- չափաբերեմ (čʿapʿaberem)
- չափաբերութիւն (čʿapʿaberutʿiwn)
- չափաբերումն (čʿapʿaberumn)
- չափախօս (čʿapʿaxōs)
- չափածոյ (čʿapʿacoy)
- չափական (čʿapʿakan)
- չափակիր (čʿapʿakir)
- չափակցութիւն (čʿapʿakcʿutʿiwn)
- չափահասակ (čʿapʿahasak)
- չափան (čʿapʿan)
- չափարան (čʿapʿaran)
- չափաւոր (čʿapʿawor)
- չափաւորագոյն (čʿapʿaworagoyn)
- չափաւորական (čʿapʿaworakan)
- չափաւորակից (čʿapʿaworakicʿ)
- չափաւորապէս (čʿapʿaworapēs)
- չափաւորեմ (čʿapʿaworem)
- չափաւորիմ (čʿapʿaworim)
- չափաւորութիւն (čʿapʿaworutʿiwn)
- չափեմ (čʿapʿem)
- չափհասակ (čʿapʿhasak)
- չափհասական (čʿapʿhasakan)
- չափողութիւն (čʿapʿołutʿiwn)
- չափոյք (čʿapʿoykʿ)
- չափոցեմ (čʿapʿocʿem)
- չափումն (čʿapʿumn)
- չափչգիտութիւն (čʿapʿčʿgitutʿiwn)
- ջրաչափ (ǰračʿapʿ)
- սահմանաչափութիւն (sahmanačʿapʿutʿiwn)
- սկայաչափ (skayačʿapʿ)
- ստեղնաչափութիւն (stełnačʿapʿutʿiwn)
- ստորաչափեմ (storačʿapʿem)
- վանգաչափութիւն (vangačʿapʿutʿiwn)
- վերաչափութիւն (veračʿapʿutʿiwn)
- վեցաչափք (vecʿačʿapʿkʿ)
- տաղաչափական (tałačʿapʿakan)
- տաղաչափեմ (tałačʿapʿem)
- տաղաչափութիւն (tałačʿapʿutʿiwn)
- տրամաչափ (tramačʿapʿ)
- տրամաչափական (tramačʿapʿakan)
- տրամաչափող (tramačʿapʿoł)
- ցամաքաչափութիւն (cʿamakʿačʿapʿutʿiwn)
- ցորչափ (cʿorčʿapʿ)
- օդաչափութիւն (ōdačʿapʿutʿiwn)
References
- Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “չափ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “չափ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Ačaṙean, Hračʿeay (1971–1979), “չափ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Dictionary of Armenian Root Words] (in Armenian), 2nd edition, reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.