բան

From Old Armenian բան (ban); see it for more. The main meaning of բան (ban) in Old Armenian was "word, speech, saying". The sense "thing", which is the only one surviving in modern Armenian, developed from the notion of speech → the subject of speech → the subject itself. Typologically compare Hebrew דבר‎ (davar, “word, speech; thing”).

• (Eastern Armenian, standard) IPA^(key): [bɑn]

• Audio (Eastern Armenian)

  (file)

բան • (ban)

1. thing

   մի բան անել ― mi ban anel ― to do something

   մի բան ուտել ― mi ban utel ― to eat something

   մի բան արա՛ ― mi ban ará ― do something!

   ամեն բան ― amen ban ― everything

   ոչ մի բան ― očʿ mi ban ― nothing

   բա՞ն ասիր ― ba^?n asir ― did you say something?

   ինձ էս բանը դուր չի գալիս ― inj ēs banə dur čʿi galis ― I don't like this thing

2. work, business
3. (slang) penis

• (thing): իր (ir), առարկա (aṙarka)

From Proto-Indo-European *bʰeh₂ni-, from *bʰeh₂- (“speak”).[1][2][3]

բան • (ban)

1. speech, word, term, saying, dictate, expression, oration, discourse
   • 5th century, Bible, Book of Proverbs 1.2:

     Ճանաչել զիմաստութիւն եւ զխրատ, իմանալ զբանս հանճարոյ։

     Čanačʿel zimastutʿiwn ew zxrat, imanal zbans hančaroy.

     To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding.

   բան առ բան ― ban aṙ ban ― word for word

   միով բանիւ ― miov baniw ― in a word

   զբանիւք առնել ― zbaniwkʿ aṙnel ― to converse, to speak

   զբանիւք անկանել ― zbaniwkʿ ankanel ― to converse with, to hold a conversation

   ի բանս արկանել, ի բանի առնել ― i bans arkanel, i bani aṙnel ― to persuade, to convince, to gain

   ի բանս հրապուրանաց արկանել, ի բանս ելու առնել ― i bans hrapuranacʿ arkanel, i bans elu aṙnel ― to charm or to allure with one's words

   բան ել, կալաւ ― ban el, kalaw ― it is said

   զոյգ ընդ բանիցս ― zoyg ənd banicʿs ― at these words

   ասել բան չարութեան զումեքէ ― asel ban čʿarutʿean zumekʿē ― to speak ill of some one

   բանս բարեաց խօսել վասն ― bans bareacʿ xōsel vasn ― to speak well of some one

   բան տալ ― ban tal ― to promise, to give one's word

   բան ի գործ առնել ― ban i gorc aṙnel ― to begin to speak

   բան ինչ է ինձ առ քեզ ― ban inčʿ ē inj aṙ kʿez ― I have a word to say to you

   ըստ բանի ամենեցուն ― əst bani amenecʿun ― according to everybody

   վասն քո բանիդ ― vasn kʿo banid ― upon your word

   ըստ բանի քո ― əst bani kʿo ― according to what you have said

   մինչդեռ բանքն ի բերան նորա կային ― minčʿdeṙ bankʿn i beran nora kayin ― hardly had he spoken

   ընդ բանիւ առնել ― ənd baniw aṙnel ― to excommunicate

2. commandment, order, injunction
3. language, dialect, idiom
4. opinion; reason, intellect, understanding, intelligence; counsel

   բանս ընդ իրեարս դնել, բան ունել ընդ ումեք, բան կապել առ ոք ― bans ənd irears dnel, ban unel ənd umekʿ, ban kapel aṙ okʿ ― to understand, to be understood, to come to an understanding

   ըստ իմումս բանի, որպէս իմ բանս է ― əst imums bani, orpēs im bans ē ― according to me

   ոչ եւս ընդ բանս ինչ ածեալ ― očʿ ews ənd bans inčʿ aceal ― without any hesitation

5. relation, ratio, correspondence
6. (Christianity) Word, logos, the principle of divine reason and creative order, incarnate in the person of Jesus Christ

   Ի սկզբանէ էր Բանն, եւ Բանն էր առ Աստուած, եւ Աստուած էր Բանն։ ― I skzbanē ēr Bann, ew Bann ēr aṙ Astuac, ew Astuac ēr Bann. ― In the beginning was the Word, and the Word was with God, and the Word was God.

7. thing

   զինչ է բանս այս ― zinčʿ ē bans ays ― what is this?

   բան վճարել ― ban včarel ― to do some thing

   գիտես ընդ ում է բանդ ― gites ənd um ē band ― you know well with whom you have to do

   բանք ինչ ոչ էին/ոչ գոյին նոցա ընդ ումեք ի մարդկանէ ― bankʿ inčʿ očʿ ēin/očʿ goyin nocʿa ənd umekʿ i mardkanē ― they have neither society nor commerce with other men

   բանք ինչ եմ իմ ընդ ումեք ― bankʿ inčʿ em im ənd umekʿ ― I have a suspicion of someone; I have intrigues or connections with someone

   առանց բանի պոռնկութեան ― aṙancʿ bani poṙnkutʿean ― except for cause of adultery

   ի բան տանել, արկանել ― i ban tanel, arkanel ― to employ, to serve oneself

As a suffix -բան (-ban) was used in calques from Ancient Greek to translate λόγος (lógos) in words like θεο-λόγος (theo-lógos) or θεο-λογία (theo-logía), which were rendered as աստուածաբան (astuacaban) and աստուածաբանութիւն (astuacabanutʿiwn), respectively.

• Armenian: բան (ban)
• Georgian: უბნობა (ubnoba), ვუბნობ (vubnob), ბანითა (banita)

• Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “բան”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
• Petrosean, H. Matatʿeay V. (1879), “բան”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy