Danao languages
The Danao languages are a group of Austronesian languages spoken in the Philippines. They are the Maguindanaon and Maranao, each with approximately a million speakers; and Iranun with approximately 250,000 speakers.
| Danao | |
|---|---|
| Ethnicity | Maguindanaon, Maranao and Iranun |
| Geographic distribution | Mindanao, Sabah |
| Linguistic classification | Austronesian |
| Proto-language | Proto-Danao |
| Glottolog | dana1253 |
Numerals
| Numeral | Maguindanaon | Iranun | Maranao |
|---|---|---|---|
| 1 | isa | isa | isa |
| 2 | dua | duwa | dowa |
| 3 | telu | telu | telo |
| 4 | pat | pat | pat |
| 5 | lima | lima | lima |
| 6 | nem | nem | nem |
| 7 | pitu | pitu | pito |
| 8 | walu | walu | walo |
| 9 | siaw | siyaw | siyao |
| 10 | sapulu | sapulo | sapolo |
Sample texts
Universal Declaration of Human Rights
Maguindanaon:
Langun nu manusia na pimbata a maradika endu ebpantag-pantag sa maltabat endu hak. Naenggian silan sa akal endu hati endu wagib a enggalbek kanu isa-isa sa lekanilan sa niyawa nu kabpagalia.
Maranao:
Langon a taw na inimbawata a ndudon so kapaar ago ndatadatar sa bantogan ago kabnar. Bigan siran sa kabnar ago gagaw na aya patot a di kapakasusurota o omani isa ko kapakiphapagariya.
Iranun:
Langowan a manosiya na inimbawata na m'r'png r'p'ng ko maratabat ago kabenar. Siran na bigan sa lawod a paro ago g'da g'da ago rakhs nisisita a inggolalan o pithanggisaan so tanto a antap o kaoyag oyag.
English:
All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.
Noun phrases
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Pemasa su babay sa seda. | Pephamasa so babay sa seda. | The woman is buying fish. |
| Pemasa si Rocaya sa seda. | Pephamasa si Rocaya sa seda. | Rocaya is buying fish. |
| Pemasa sila Tearde sa seda. | Pephamasa siki Tearde sa seda. | Tearde and friends are buying fish. |
| Pemasa aku sa seda. | Pephamasa ako sa seda. | I am buying fish. |
| Pemasa ka sa seda. | Pephamasa ka sa seda. | You are buying fish. |
| Pemasa sekanin sa seda. | Pephamasa sekaniyan sa seda. | He/she is buying fish. |
| Pemasa ta sa seda. | Pephamasa ta sa seda. | You and I are buying fish. |
| Pemasa tanu sa seda. | Pephamasa tano sa seda. | We (all of us) are buying fish. |
| Pemasa kami sa seda. | Pephamasa kami sa seda. | We (excl. you) are buying fish. |
| Pemasa kanu sa seda. | Pephamasa kano sa seda. | We (incl. you) are buying fish. |
| Pemasa silan sa seda. | Pephamasa siran sa seda. | They are buying fish. |
| Pemasa inia sa seda. | Pephamasa aya sa seda. | This guy are buying fish. |
| Pemasa i nan sa seda. | Pephamasa nan sa seda. | That guy near you is buying fish. |
| Pemasa intu sa seda. | Pephamasa oto sa seda. | That guy over there is buying fish. |
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Mapulu i alaga nu banggala nu guru. | Mala i arga so bangkala o maistra. | The teacher's clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala ni Akmad. | Mala i arga so bangkala i Akmad. | Akmad's clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala nila Akmad. | Mala i arga so bangkala i kisi Akmad. | Akmad and co.'s clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala ku. | Mala i arga so bangkala aken. | My clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala nengka. | Mala i arga so bangkala aka. | Your clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala nin. | Mala i arga so bangkala iyan. | His/her clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala ta. | Mala i arga so bangkala ta. | Our (you and me) clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala tanu. | Mala i arga so bangkala tano. | Our (all of us) clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala nami. | Mala i arga so bangkala ami. | Our (excl. you) clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala tanu. | Mala i arga so bangkala iyo. | Our (incl. you) clothes are expensive. |
| Mapulu i alaga nu banggala nilan. | Mala i arga so bangkala iran. | Their clothes are expensive. |
| Inia a banggala na mapulu i alaga. | Mala i arga a bangkala ini. | This clothing is expensive. |
| Nan a banggala na mapulu i alaga. | Mala i arga a bangkala a nan. | That (with you) clothing is expensive. |
| Tu a banggala na mapulu i alaga. | Mala i arga a bangkala oto. | That (over there) clothing is expensive. |
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Minangay su penginginseda sa guru. | Somiyong so panginginseda sa maistra. | The fisherman went to the teacher. |
| Minangay su penginginseda kani Akmad. | Somiyong so panginginseda ki Akmad. | The fisherman went to Akmad. |
| Minangay su penginginseda kanila Akmad. | Somiyong so panginginseda sa kisi Akmad. | The fisherman went to Akmad and family/friends. |
| Minangay su penginginseda sa laki. | Somiyong so panginginseda sii raken. | The fisherman went to me. |
| Minangay su penginginseda sa leka. | Somiyong so panginginseda sa reka. | The fisherman went to you. |
| Minangay su penginginseda sa lekanin. | Somiyong so panginginseda sa rekaniyan. | The fisherman went to him/her. |
| Minangay su penginginseda sa lekitanu. | Somiyong so panginginseda sii rektano. | The fisherman went to us. |
| Minangay su penginginseda sa lekami. | Somiyong so panginginseda sii rekami. | The fisherman went to ours. |
| Minangay su penginginseda sa lekanu. | Somiyong so panginginseda sa rekiyo. | The fisherman went to yours. |
| Mnangay su penginginseda sa lekanilan. | Somiyong so panginginseda sa rekiran. | The fisherman went to their house. |
| Minangay su penginginseda sia. | Somiyong so panginginseda saya. | The fisherman went here. |
| Minangay su penginginseda san. | Somiyong so panginginseda san. | The fisherman went there (near you). |
| Minangay su penginginseda lu. | Somiyong so panginginseda roo. | The fisherman went there (far away). |
Time and Space
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Kanu i kinauma nengka sa Kutawatu? | Anda i kiyapakaoma ngka sa Cotabato? | When did you arrive in Cotabato? |
| Kanu Isnin. | Isako Isnin. | Last Monday. |
| Kanu Salasa. | Isako Salasa. | Last Tuesday. |
| Kanu Arba. | Isako Arbaa. | Last Wednesday. |
| Kanu Kamis. | Isako Kamis. | Last Thursday. |
| Kanu Giamat. | Isako Diyamaat. | Last Friday. |
| Kanu Saptu. | Isako Sapto. | Last Saturday. |
| Kanu Akad. | Isako Akad. | Last Sunday. |
| Ngin a kutika i kinangay nengka sa sinian? | Antonaa oras i kiyasong ka sa sine? | What time did you go to the movies? |
| Manga tenga na kaisa sa malulem. | Manga ala una i midiya . | Around one thirty. |
| Kanu i kambalingan nengka sa Amerika? | Anda i kambaling ka sa Amerika? | When will you return to America be? |
| Kanu i kinambalingan nengka sa Amerika ebpun sa Saudi? | Anda i kiyabaling ka sa Amerika poon sa Saudi? | When did you return to Americai from Saudi? |
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| sa pulu na dulang | sa liwawaw a lamisan | on top of the table |
| sa didalem na dulang | sa dilalem a lamisan | beneath of the table |
| sa ligid na dulang | sa kilid a lamisan | to the side of the table |
| sa pulu na dulang | sa poro a lamisan | on the corner of the table |
| sa biwang na dulang | sa diwang a lamisan | to the left of the table |
| sa kawanan na dulang | sa kawanan a lamisan | to the right of the table |
| sa ludep na Masgit | sa soled a Masgit | inside of the Mosque |
| sa liyu na Masgit | sa liyo a Masgit | outside of the Mosque |
| sa unan na Masgit | sa una-an a Masgit | just past the Mosque |
| sa taligkudan na Masgit | sa talikudan a Masgit | behind of the Mosque |
| sa pantag na Masgit | sa pantag a Masgit | in front of the Mosque |
Verbs and Time
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Embalingan silan saguna. | Mbaling siran imanto. | They are going home now. |
| Peginum silan uman gai. | Phaginom siran oman gawii. | They drink every day. |
| Midtalu silan kagai. | Mitharo siran kagai. | They spoke yesterday. |
| Pelakaw silan amag. | Pelalakaw siran roo mapita. | They will walk tomorrow. |
| Minangay silan den lu. | Miyakasong siran roo den. | They have gone there already. |
| Nailay ku den. su tudtul. | Miyakailay ako den. sa totul. | I was able to see the report. |
| Nakailay aku sa pilak sa lalan. | Miyakailay ako sa pirak sa lalan. | I happened to see some money on the road. |
| Makapangagi pan silan. | Makapengadi pen siran. | They can still study. |
| Edtalu kanu san. | Petero kano pasin. | Please speak, (you guys). |
Negatives
| Type | Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|---|
| Present / Progressive | Penggalebek ka uman gai? | Penggalebek ka oman gawii? | Do you work every day? |
| Di! | Di! | No, I don't! | |
| Past | Midtalu ka kagina? | Mitharo ka kagiya? | Did you speak a while ago? |
| Da! | Da! | No, I didn't! | |
| Future | Pedtawag ka amay? | Phatawag ka roo imanto? | Will you call later on? |
| Di! | Di! | No, I won't! | |
| Possessions | Aden kaluma nengka? | Aden a karoma ngka? | Do you have a wife? |
| Da! | Da! | No, I don't have! | |
| Qualities | Wakil ka? | Abogado ka? | Are you a lawyer? |
| Di! | Di! | No, I'm not! |
Manga, A, Aden, Da
| Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|
| Pinamasa ku su manga seda. | Piyamasa aken so manga seda. | I am buying fish. |
| Mapia a kamal si Akmad. | Mapiya a mayor si Akmad. | Akmad is a good mayor. |
| Aden guru ku. | Aden a goro aken. | I have a teacher. |
| Da pilak ku. | Da a kwarta aken. | I don't have money. |
Object-focus Sentences
| Tense | Maguindanaon | Maranao | English |
|---|---|---|---|
| Present | Pemasan ku su kitab. | Pemasaan ko so libro. | I am buying book. |
| Past | Pibpasa ku su walay. | Pipesa ko so walay. | I sold the house. |
| Present | Pemasan ku su kitab. | Pemasaan aken so libro. | I am buying book. |
| Past | Pinamasa ku su kamais. | Piyamasa aken so kamays. | I bought the corn. |
| Future (-en) | Pagyawen ku inia. | Barbikiun giya i. | I will barbecue this. |
| Future (-en) | Ilingan ku inia. | Kupiyaan giya i. | I will copy this. |
| Future (i-) | Ipelebeng ku i nan. | Ipelebeng aken anan. | I will say that. |
| Future (i-) | Enggay ku i nan. | Imbegay aken anan. | I will give that. |
| Future (-an) | Pedtalabukan ku i nan. | Pembisitaan aken anan. | I will visit that. |
| Future (-an) | Bayadan ku i nan. | Bayadan aken anan. | I will pay that. |
| Command (-a) | Pagedai ka inia. | Pageda ngka ini. | Ride this. |
| Command (-an) | Sigupi ka i nan. | Sigopan angka nan. | Smoke that. |
| Command (-i) | Ani ka i nan. | Galidi ngka nan. | Harvest that. |
Notes
References
- Allison, E.J. 1979. "Proto-Danaw: A Comparative Study of Maranaw, Magindanaw and Iranun". In Gallman, A., Allison, E., Harmon, C. and Witucki, J. editors, Papers in Philippine Linguistics No. 10. A-55:53-112. Pacific Linguistics, The Australian National University. doi:10.15144/PL-A55.53
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.