ปิ่น

ปิ่น • (bpìn)

1. (classifier อัน) hairpin.
   • Circa 14th century, “ลิลิตโองการแช่งน้ำ”, in วรรณกรรมสมัยอยุธยา เล่ม ๑, Bangkok: กรมศิลปากร, published 1997, →ISBN, page 7:

     โอมบรเมศวราย ผายผาหลวงอะคร้าว ท้าวเสด็จเหนือวัวเผือก เอาเงือกเกี้ยวข้าง อ้างทัดจันทร์เป็นปิ่น...

     oom bɔɔ-rá-mee-sǔuan-raai · pǎai pǎa-lǔuang à-kráao · táao sà-dèt nʉ̌ʉa wuua-pʉ̀ʉak · ao ngʉ̂ʉak gîao kâang · âang tát jan bpen bpìn ...

     O, Great Lord who ascended the Great Mount proudly, he came upon an albino cow with serpents coiling around his flank, he is said to wear a [crescent] moon as his hairpin...

2. (figuratively) top, summit, peak; supreme one, sovereign, chief, lord, master; excellent one, best one, one best or excellent (in or amongst something or someone).
   • Circa 15th century, “โคลงยวนพ่าย”, in ราชบัณฑิตยสถาน (2001) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยอยุธยา โคลงยวนพ่าย (in Thai), Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 93:

     แถลงปางจอมราชรู้ เสด็จดล นั้นนา จงจเอากรุงลาว จุ่งแล้ว แถลงปางปิ่นลาวจญ จักป่วยแลนา บ้างรอดเพราะรู้แล้ว สรูดหนี

     tà-lɛ̌ɛng bpaang jɔɔm râat rúu · sà-dèt don · nán naa · jong jà ao grung laao · jùng lɛ́ɛo · tà-lɛ̌ɛng bpaang bpìn laao jon · jàk bpùai lɛɛ naa · bâng rɔ̂ɔt prɔ́ rúu lɛ́ɛo · sùut nǐi

     It speaketh of the time when the King of Kings, upon learning thereof, went his way thereto, intending to take the Realm of the Laos at all costs. It speaketh [also] of the time when the King of the Loas fought till wounded in very deed, but some [of the Loas] survived for they learnt [of this news] and made good their escape.

   • Circa 15th century, “โคลงยวนพ่าย”, in ราชบัณฑิตยสถาน (2001) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยอยุธยา โคลงยวนพ่าย (in Thai), Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 294:

     ร้อยท้าวรวมรีบเข้า มาทูล ท่านนา ถวายประทุมทองเป็น ปิ่นเกล้า สมภารพ่อพยงสูรย โสภิต มอญแลยวนพ่ายเข้า ข่ายบร

     rɔ́ɔi táao ruuam rîip kâo · maa tuun · tân naa · tà-wǎai bprà-tum tɔɔng bpen · bpìn glâao · sǒm-paan pɔ̂ɔ piiang sǔun · sǒo-pít · mɔɔn lɛɛ yuuan pâai kâo · kàai bɔɔn

     Hundreds of kings gathered together and came in to see him without hesitation, presenting him with golden lotuses and [honouring him] as the Lord of [All] Heads. The might of Our Sire shineth bright like a sun. The Mons and the Yuans, discomfited, became subject unto the sphere [of authority] of their opponent.

   • Circa 15th century, “โคลงยวนพ่าย”, in ราชบัณฑิตยสถาน (2001) พจนานุกรมศัพท์วรรณคดีไทย สมัยอยุธยา โคลงยวนพ่าย (in Thai), Bangkok: ราชบัณฑิตยสถาน, →ISBN, page 210:

     มัทธยมเทศพ้ยง คชสึงห์ งวงเงือดดินงางอน เงือดฟ้า คือคชปิ่นไตรตรึงษ์ พาลโพธ โจมปราบจักรพาฬหล้า แกว่นชน

     mát-tá-yom-má têet píiang · kót-chá-sʉ̌ng · nguuang ngʉ̂ʉat din ngaa ngɔɔn · ngʉ̂ʉat fáa · kʉʉ kót-chá-bpìn dtrai-dtrʉng · paan pôot · joom bpràap jàk-grà-paan lâa · gwɛ̀n chon

     [The elephant] Matthayommathet was akin to a gajasiṃha. His trunk reached the ground. His curved tusks reached the heavens. So young and smart, he was just like the elephant [Airavata] of the King of Trāyastriṃśa. [The elephant] Chom Prap Chakkraphan ["Attack to Conquer the Whole World"], [who might really conquer the whole] world, was excellent in battle.